🔹 آمادگاه «لقاء الله»
📅 تاریخ: 1403/08/03 – 20 ربیعالثانی 1446
✨ جلسه: مشکات نور
📖 جلسه هفتگی شرح و تفسیر صحیفه سجادیه (دعای بیستم)
🎤 سخنران: استاد علی ساعی
📝 برخی موارد مطرح شده در جلسه:
🌿 مسیر به سوی لقای الهی
خداوندا، در مسیر رسیدن به لقای تو، چه کمینها و موانعی بوده که مانع شدهاند. خداوندا، برخی تلاش میکنند این مسیر را بپوشانند تا ما از لقای تو غافل شویم.
🌳 معاد؛ دیدار با خدا
معاد یعنی دیدار با خداوند. انسان، حیوان و هر موجودی در روزی، تو را ملاقات خواهند کرد؛ یا با روی سپید و عزت، یا با حقارت و شرم؛ و یا با عظمت تمام. این ملاقات، یا با کمال بندگی خواهد بود یا با نهایت پستی. کسانی که استبدال معاد را میپذیرند، گویی دیدار خدا را فراموش کردهاند؛ زیرا فراموشی معاد، همانند فراموشی دیدار خداوند است.
🍂 اراده الهی در آفرینش
اگر خداوند بخواهد، آفرینش را به هر شکلی که اراده کند، جریان میدهد. هیچ مقاومتی در برابر خواست خدا، در این جهان نیست. اگر بخواهد، روح انسان را به هر بدنی یا موجودی دیگر منتقل کند، میتواند، اما ارادهاش بر این کار تعلق نگرفته است. او تواناست که روح انسان را به حیوانات و حشرات نیز منتقل کند، اما چنین نخواسته است. حتی در همین دنیا، اگر بخواهد، انسان را در همان مسیر و مکان، به شکلی دیگر درمیآورد. گاه انسانها به شکل حیوان درمیآیند، مانند اصحاب سبت، که به سبب نافرمانی، در روز شنبه، به بوزینه تبدیل شدند.
🐒 سرنوشت اصحاب سبت؛ جلوهای از نافرمانی
هنگامی که اصحاب سبت، فرمان خدا را نادیده گرفتند و از آنچه نهی شده بودند سرپیچی کردند، خداوند فرمود: «به صورت بوزینه درآیید.» این خواست خدا بود که بدون درنگ، انسان به میمون تبدیل شد. اگر خدا بخواهد، انسان را به هر چیزی، حتی سنگ یا خاک، تبدیل میکند؛ چراکه هیچ مقاومتی در برابر قدرت او نیست. اما اراده خداوند در مورد معاد تخلفناپذیر است.
🌏 تناسخ و تحقیر انسان
کسانی که به تناسخ یا شبهتناسخ باور دارند، مقام انسان را پایین میآورند و او را حقیر میسازند. حال آنکه انسان، جهان اعظم و اکبر است. این عظمت نشان از جایگاه بلند انسان در نظام خلقت دارد.
🌎 تحقیر جهان اکبر
این جهان عظیم و اکبر را به اندازه ذرهای حقیر میشمارند.
🌀 سیر انسان در نشئات گوناگون
انسان در نشئات مختلفی جریان یافته است؛ از عوالم گوناگونی عبور کرده، به عالم ذر رسیده و از آنجا به دنیای مادی وارد شده است. اما کسانی که گرفتار استبدال معاد هستند، نمیدانند انسان از کجا آمده و مبدأ او چیست. اگر مبدأ را میشناختند، دلهایشان از اسارت دنیا رها میشد و به تعقل و تفکر میرسیدند. معاد تخلفناپذیر است.
🌱 قطعیت وعده الهی و باور نادرست کارما
یقیناً خداوند در وعدههای خود تخلف نمیکند. میعاد خداوند، بدون شک تحقق خواهد یافت. هرچند اهل کارما با باورهای سخیف خود فریب بخورند، در نهایت به آن وعده تردیدناپذیر خواهند رسید. پروردگار متعال به حساب و کتاب آنها خواهد پرداخت. آیا تنها اهل کارما معاد را انکار میکنند؟
🌾 فراموشی معاد در زندگی روزمره
من خود نیز معاد را فراموش کردهام. هر لحظه باید به یاد معاد باشم، اما نیستم. اگر معاد را به یاد داشتم، اسیر دنیا نمیشدم. من که اسیر دنیا هستم، آخرت را به فراموشی سپردهام.
🕊 قطعیت قیامت و سخن راستین خداوند
بیشک قیامت در راه است و هیچ تردیدی در آن نیست. آیا از خداوند راستگوتر، کسی وجود دارد؟ اگر خداوند صادقترین است، چرا سخن او را باور نمیکنم؟ چرا به یاد معاد و لقای الهی نیستم؟ اگر به یاد بودم، خود را آماده میکردم؛ پیرایش، ویرایش و آرایشی که نکردهام.
⏳ آمدن ساعت قیامت و شکناپذیری آن
قطعاً ساعت قیامت فرا خواهد رسید و هیچ شک و تردیدی در آن نیست. با این حال، بیشتر مردمان ایمان نمیآورند.
🌻 بزرگی انسان در گرو باور او
ما به اندازه باور خود بزرگ هستیم. هرچه باورمان بزرگتر باشد، به همان میزان بزرگ خواهیم بود. اگر خود را حقیر و محدود به دنیا بدانیم، همچون دنیا پست و کوچک خواهیم شد. دنیا با وجود ظلم، عرصهای برای آزمون است؛ نه برای ظلم کردن، بلکه برای انتخاب بین ظلم و رحمت. انسان در این جهان، در حال امتحان است تا خود را به اثبات برساند.
🌼 تناقضهای کارما و دیدگاه معاد
در باور کارما، فقر و ثروت نتیجه اعمال انسان است. معاد در این دیدگاه، انتقال روح از بدنی به بدن دیگر است. اگر این انتقالها متوقف شود، روح سرگردان خواهد ماند. اما در این باور، خبری از نامه اعمال، ترازو، بهشت و جهنم، یا لقای الهی نیست. در دیدگاه کارمایی، همه چیز به دنیا محدود است و گردش زندگی تنها در این جهان خلاصه میشود.
🌸 تناسخ؛ سرپوشی بر حقیقت معاد
تناقضهای تناسخ در واقع برای پوشاندن حقیقت معاد طراحی شدهاند. اما معاد به معنای جاودانگی فراتر از دنیا و محدودیتهای آن است. در نگاه کارمایی، ابدیت در چارچوب محدود دنیا تعریف میشود و هیچ آزمونی نتیجهای ندارد. این دیدگاه، جهان را تنها به محور دنیا محدود میداند، درحالیکه در نگاه الهی، محور زندگی انسان به گستردگی تمام هستی و فراتر از آن است.
🌾 رنج و عدالت در نگاه الهی و کارمایی
در باور کارما، عدل، قضاوت و حسابی وجود ندارد و انسانِ گرفتارِ رنج و بلا، موجودی خفیف و کمارزش بهحساب میآید، گویی قربانی اعمال گذشته خویش است. اما در نگاه الهی، همین انسان رنجدیده، ممکن است برترین بنده خدا باشد. این تفاوت بنیادی بین دو نگاه، نشان میدهد که رنج در دنیا پایان راه نیست، بلکه ممکن است آزمونی برای رسیدن به کمال باشد.
🌱 پرستش عمل یا پرستش خدا؟
در نگاه کارمایی، انسان عمل خود را میپرستد؛ عمل او بتی است که به آن، بندگی میکند. اما در نگاه توحیدی، انسان بنده خداست، نه بنده عمل خویش. هرچند، هر کار نیک و بدی نتیجهای دارد که به شکلهای مختلف ظاهر میشود، اما راه بخشش، همواره برای خدا باز است. اگر خدا بخواهد، میبخشد. جهان کارمایی، خشک و بیروح است، در حالی که خداوند هر آتشی را خاموش و هر زشتی را به زیبایی تبدیل میکند. او مبدل سیئات به حسنات است و نمیخواهد انسان اسیر چرخ فلک دنیا باشد.
🌸 خدایی که زشتیها را به زیبایی بدل میکند
خداوند زشتیها را نهتنها میبخشد، بلکه به چندین برابر زیبایی تبدیل میکند؛ زیرا او صاحب فضل عظیم است. خداوند، عاشق پاکان و توبهکاران است و زشتیها را به باغ بهشت تبدیل میسازد. او «ذوالفضل العظیم» است و مبدل سیئات به اضعاف حسنات.
🌾 خدا؛ خالق علتها و معلولها
در باور کارما، انسان خود را با عملش گرفتار کرده و بنده آن شده است. اما در نگاه توحیدی، خدا محیط بر انسان و اعمال اوست. هم عمل و هم نتیجه عمل، به خدا وابسته است. هرچه در جهان رخ میدهد، از علت و معلول، تا فعل و مفعول، همه به اراده خدا محقق میشود. تمامی موجودات و اعمال، مأمور و مقهور اراده اویند؛ چه رسد به اعمال ما که همگی در سیطره او قرار دارند.
🌻 تناسخ؛ مخدری در برابر باور معاد
تناسخ و کارما همچون مخدری شیطانی عمل میکنند و در برابر باور معاد میایستند. در این دیدگاه، خدا جایگاهی ندارد و معلوم نیست که کارگر اصلی طبیعت است یا عمل انسان. این عقیده، تحریفی مهلک از باور معاد و توحید است که ایمان انسان را فاسد میکند. اما در نگاه توحیدی، عمل حکم نمیکند؛ حاکم تنها خداست، و مؤثر واقعی، اراده اوست.
🌑 نرمی گناه در باور کارمایی
در باور کارمایی، هرچند انسان رنجدیده را گناهکار میپندارند، اما همین عقیده، راه گناه را برای انسان هموار و نرم میسازد. انسان به خود میگوید: «اگر این بار جبران نشد، در دورهای دیگر جبران میکنم.» این باور همچون لالایی شیطان است که فطرت انسان را به خواب میبرد و معاد را وارونه جلوه میدهد. در حقیقت، این باور، چیزی جز تخیل و تفسیر شخصی از رویدادهای خطاپذیر جهان نیست.
🌍 تفاوت بازگشت به عمل در دو دیدگاه
در نگاه کارمایی، انسان مجبور به بازگشت و مشاهده مکرر اعمال خود است. اما در نگاه دینی، انسان باید در همین جهان وظایف خود را بهدرستی انجام دهد و پس از اتمام عمر، وارد جهان دیگری شود.
🪤 باورهای انحرافی؛ دام برای ربودن عقاید
این باورها همچون طعامی هستند که بر سر سفره انسانهای مؤمن نهاده میشوند تا عقایدشان را به سرقت ببرند و آنان را از حقیقت دور سازند.
💪 خدا؛ مالک عمل و نتیجه آن
خداوند، قادر مطلق است و اعمال انسان در برابر اراده او هیچکارهاند. ما تمام اعمال خود را به او واگذار میکنیم، چراکه اوست، که بهخوبی میداند چه میکند.
🌧 رنج؛ در کارما تاوان، در دین آزمون
در نگاه کارمایی، رنج تنها بهعنوان تاوان عمل گذشته شناخته میشود و محلی برای آزمون یا ارتقای درجات نیست. اما انسانی که به رهایی از تمام قیدها برسد، در این دیدگاه به چه هدفی دست خواهد یافت؟ هیچ پاسخی برای گفتن نیست.
🌊 انتقام طبیعت یا آزمون الهی؟
در نگاه کارمایی، گویا طبیعت از انسان انتقام میگیرد و او را در چرخش مکرر حیات دنیوی اسیر میسازد تا به خلوص برسد. اما خلوص برای چه؟ برای پایان یافتن یا آغاز شدن؟
🌅 معاد؛ آغاز بندگی در جهانی نو
در نگاه دینی، معاد نه پایان، بلکه آغازی نو برای بندگی و عبور به سویی دیگر از حیات است.
🌿 کارما؛ راهی بدون توبه
در نگاه کارمایی، جایی برای توبه و استغفار وجود ندارد. اما ما میدانیم که توبه، چه آتشهایی را خاموش میکند. اگر باور کارما اصلاح نشود، انسان را به کفر میکشاند. در این دیدگاه، خدایانی رنگارنگ و سطحی وجود دارند که حتی خود، گرفتارتر از انسانها هستند. این خدایان، فرماندهان گناه و اهل معصیتاند. نخستین ضربه این باور، تخریب ایمان توحیدی انسان است.
🌾 رنج؛ عنصری ضروری در آزمون دنیا
تمام رنجها و بلاهای دنیا، بخشی از آزمون الهی هستند. آزمون دنیا بدون رنج و بلا معنایی ندارد. درد، رنج و حتی فقر از عناصر مهم این آزمون هستند. اگر این سختیها از دنیا حذف شوند، آزمون الهی بیمعنا خواهد شد.
🌻 توهین به انسان در نگاه کارمایی
دیدگاه کارمایی، انسان رنجدیده را حقیر و پست میشمارد، در حالیکه ممکن است او بهترین انسان باشد. از سوی دیگر، کسانی که در رفاه زندگی میکنند، ممکن است جزو پستترین انسانها باشند. قضاوت در این جهان بر عهده ما نیست. هر دو گروه، چه در رنج و چه در رفاه، در مسیر امتحان الهی هستند. اما آزمون با رفاه شاید سختتر باشد، چراکه این افراد بیشتر در خطر غفلت قرار دارند.
🌟 رنج؛ تأدیب برای ظالم، امتحان برای مؤمن
اگر ظالمی دچار رنج شود، این رنج نوعی تأدیب است. اما برای مؤمن، رنج امتحان و نشانه محبت خداوند است. هرچه رنج مؤمن بیشتر باشد، درجه او نزد خداوند بالاتر خواهد بود، و برای اولیا، این رنجها مایه کرامت است.
🌸 بیماری؛ رحمت برای مؤمن، عذاب برای کافر
بیماری مؤمن، نتیجه عمل زشت او نیست، بلکه رحمت خداوند است. خداوند او را با بیماری، پاک و از گرد و غبار گناهان پاکیزه میکند. اما بیماری کافر، عذابی الهی است که در دنیا او را گرفتار میسازد. با اینحال، عذاب آخرت، برای کافر دردناکتر خواهد بود. نیازی به بازگشت دنیوی نیست؛ عذاب و لعنت برای کافر ادامه دارد. بیماری مؤمن نیز تا زمانی او را رها نمیکند که از گناه پاک و رها گردد.
🏅 رنجدیدگان؛ قهرمانان بندگی خدا
چه بسا انسانی که در رنج، گرفتار است، محبوبترین انسان نزد خدا باشد. این قهرمانان، پیشتازان مسابقه بندگی خدا هستند. هرکه ادعای ایمان کند، وارد میدان این مسابقه میشود و تنها قهرمانان واقعی این میدان را به پایان میرسانند.
🌿 شکیبایی در بلا، برتر از غفلت در آسایش
امام کاظم (ع) میفرماید: شکیبایی در هنگام بلا و مصیبت، بهتر و عظیمتر از غفلتی است که بهسبب آسایش بر انسان چیره شود.
🌱 رنجها؛ اسباب هشدار و توجه
رنجها و بلاها، وسیلهای برای هشدار و توجه هستند. میان مؤمنان، سنگینی آزمون، بر دوش قهرمانان ایمان بیشتر است. کیست که بتواند از آسمانها عبور کند و به مقام «قاب قوسین او ادنی» برسد؟
🌾 بلا؛ آزمونی بهمیزان ایمان
مؤمن در این دنیا، بهاندازه ایمان خود گرفتار بلا میشود. هرچه دین و ایمان او قویتر باشد، آزمونهای او نیز سختتر خواهند بود. بلا، معیار سنجش ایمان مؤمن است.
🌸 نعمت در بلا، رنج در آسایش
پیامبر اکرم (ص) فرمود: «مؤمن حقیقی نیستید مگر اینکه بلا و گرفتاری را نعمت، و آسایش را محنت بدانید.» بلای دنیا، نعمت آخرت است. انسان نباید تنها به لذتهای دنیا دل ببندد؛ دنیا میدان آزمون و تجارت رضوان الهی است. خوشیهای دنیا ممکن است رنج آخرت را بههمراه داشته باشند.
🌊 غوطهور در بلا؛ نشانه عشق خداوند
زمانی که خداوند بندهای را دوست دارد، او را درون بلا غوطهور میسازد. اما نترسیم، چراکه در هر حال، خداوند همراه ماست. هرچه بلا سنگینتر شود، خداوند توان و نیروی بیشتری به ما میبخشد.
🌠 پاسخ دعای بنده محبوب
خداوند بلا را بر سر بنده محبوب خود جاری میسازد. زمانی که این بنده دعا میکند، خداوند لبیک میگوید: «میتوانم خواستهات را بهسرعت برآورده کنم، زیرا قادر هستم. اما اگر پاسخ را به تأخیر میاندازم و ذخیره میکنم، بهخاطر این است که آنچه نزد من است، بهتر و برتر است.»
🎥 تماشای کامل سخنرانی در لینک زیر:
🔗 سایت جام جان
🌍 jamejan.com
🟠 کانال ایتا جام جان
🔗 https://eitaa.com/jamejan
