آیا اصل شجره خبیثه و شجره طیبه یک چیز بوده است؟اگر چنین است اصل این دو چه بوده است؟

سوال134 :
فرمودید :
🌟🌱شجره طیبه را میتوان تمثیلی از نفس و جان عقل و شجره خبیثه را تمثیلی از جهل دانست!
اشکال: «بر اساس آموزه های قبلی، پیامبر(ص) نه تمثیل بلکه خود عقل اولی است که خلق شد. جسم زمینی پیامبر (ص) نه تمثیل خلقت نوری حضرت (ص) است.
– الأنفال : 24
– المؤمن، ص: 16
و جسم زمینی شجره خبیثه ملعونه هم تمثّلی از خلقت ظلمانی جهل است که آن هم باز در ابتدا خودشان بوده.
تمام سوالاتی که در این زمینه پرسیده ام از آن جا نشات گرفته است که شجره طیبه (14 معصوم (ع )) و شجره خبیثه (آل ابی سفیان) هر دو در زمین ممزوج شده و پسر عموهای یکدیگر بودند. و از نسل شجره زیتونه! (حضرت ابراهیم علیه السلام) هستند…
آیا این خود دلیل بر خلقت عقل و جهل، از یک اصل واحد نیست؟ یعنی یک جایی از هم جدا شده اند. (قبلا عرض کرده بودم جهل از عقل آفریده شده است اما الان تصحیح کردم که هر دو شاخه های یک درختند.)
مستحضرید این سوال، بیشتر از آن که ناظر به جنبه تمثیل باشد ناظر به تفاوت در خلقت های نوری و خلقت های زمینی است.
در خلقت نوری، پیامبر بالاترین و اولین نور است. اما در خلقت زمینی، پیامبر متاخر از حضرت ابراهیم علیه السلام می باشد.
و در هر حال اصل سوال باقی می ماند که آیا اصل شجره خبیثه و شجره طیبه یک چیز بوده است؟ و آن چیست؟
باید اعتراف کنم یکی گرفتن مفهوم عقل و اولین نور-نور پیامبر- به عنوان اولین مخلوق (آن چنان که در این چند سطر فرمودید)، با تمثیل شجره زیتونه به عنوان حضرت ابراهیم ع جور در نمی آید.(مگر این که شجره زیتونه را خود پیامبر بگیریم)
گذشته از آن، اگر عقل را همان پیامبر بگیریم، و اولین مخلوق -اولین نور- را نیز پیامبر بگیریم، پس چطور جهل از دریای اجاج آفریده شده و هم ردیف عقل قرار داده شده است، که اگر این طور بود یعنی دریای اجاج پیش از اولین نور وجود داشته است… این تناقض است. با این حال ایمان داشته و تسلیم امر پروردگارم گرچه تمثیل نامفهوم باشد:

إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْىِ أَن يَضْرِبَ مَثَلًا مَّا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُواْ فَيَقُولُونَ مَا ذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَاذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَ يَهْدِى بِهِ كَثِيرًا وَ مَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ
-26بقرة
بدرستيكه خدا شرم نكند و باك ندارد كه بزند مثلى را به پشه و آنچه را مافوق آن باشد پس اما آنان كه گرويدند پس ميدانند كه آن حق است از پروردگارشان و اما آنان كه كافر شدند پس ميگويند چه خواسته است خدا باين مثل اضلال ميكند بآن بسيارى و راه مينمايد بآن بسيارى را و اضلال نمى‏كند بآن مگر فاسقان را .
جواب: التشبیه یقرب من وجه و یبعد من وجه است یعنی از یک سو، حقیقت را نزدیک و از سویی دور می کند. بنابراین در تمثیل نباید هر نتیجه دلخواهی را گرفت. فقط آن جنبه ای از تمثیل که خداوند در نظر گرفته است قابل اخذ است نه جوانب دیگر.
نتیجه: با این که سوال سر جایش است، اما مباحث نماد شناسی که عده ای در جامعه به راحتی مطرح می کنند از جهت فوق که در جواب فوق آوردم قابل مناقشه است.
پاسخ استاد علی ساعی به سوال شماره استاد134 :
🍀اشکال: «بر اساس آموزه های قبلی، پیامبر (ص) نه تمثیل بل خود عقل اولی است که خلق شد. جسم زمینی پیامبر (ص) نه تمثیل خلقت نوری حضرت (ص) است.
🌟🌱جواب: اگر ترتیب و آغاز خلقت را بخواهیم ترسیم کنیم به عالم اسماء حسنای الهی خواهیم رسید! آنگاه به عالم نور و در ادامه به عالم عقل منتهی و تا عالم ماده کشیده خواهد شد! پس میتوانیم بگوییم که وقتی سخن از عقل بعنوان اولین مخلوق میشود در واقع اولین مخلوق آن نشأت منظور نظر خواهد بود! اما در مورد وجود مقدس «حقیقت محمدیه» بایستی، «اسم و نور و عقل و لوح و حجاب و روح و … جسم مادی» آن حقیقت را گلبرگ و رنگین کمان نظام بی نظیر همان حقیقت در نظر بگیریم!

🌻 سمِعْتُ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ ع يَقُولُ فِي مَسْجِدِ النَّبِيِّ ص وَ ذَلِكَ فِي حَيَاةِ أَبِيهِ عَلِيٍّ ع سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حُجُبُهُ فَكَتَب ‏

كفاية الأثر في النص على الأئمة الإثني عشر، ص: 171 –
– مشارق أنوار اليقين في أسرار أمير المؤمنين عليه السلام، ص: 210
🌻قوله صلّى اللّه عليه و آله: أوّل ما خلق اللّه اللوح‏
🌻 عنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ الْقَلَمُ فَقَالَ لَهُ اكْتُبْ فَكَتَبَ مَا كَانَ- وَ مَا هُوَ كَائِنٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ
🌻علِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّ أَوَّلَ مَا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِيُعَرِّفَ بِهِ خَلْقَهُ الْكِتَابَةَ حُرُوفُ الْمُعْجَم‏
🌻 قال رسول اللّه (ص): أوّل ما خلق اللّه نوري ابتدعه من نوره و اشتقه من جلال عظمته‏
🌻 قالَ (ع) أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ الْعَقْل‏
و…….
🌟🌱نتیجه آنکه تمام اولین های پاک و مقدس، جنبه ها و جوارح و جوانح مختلف حقیقت ناب محمدی هستند!
🌟🌱اما خلقت جهل نمیتواند از عقل نشأت گرفته باشد، اولا رتبه اش بعد از حقیقت محمدی ص و بعد از آفرینش جنبه عقل وجودی آنحضرت میباشد! و به تصریح نصوص مواد آفرینش آن مجزا و مستقل از آن است.
باز میتوانیم بگوییم که، همانطوریکه قداست مبدائی دارد پلیدی هم خباثتی هم ابتدایی خواهد داشت، پس امکان وجود داشتن موجوداتی قبل از عقل با توجه به شرح ارائه شده امکان پذیر است،

(آیا شجره طیبه (14 معصوم ع ) و شجره خبیثه (آل ابی سفیان) هر دو در زمین ممزوج شده و پسر عموهای یکدیگر بودند. و از نسل شجره زیتونه! (حضرت ابراهیم علیه السلام) هستند…
🌟🌱جواب: هیچ امتزاجی بین «پاکی به معنای پاکی» با پلیدی وجود ندارد! مثل نور که هر چند بر پلیدی میتابد و هویت خبیث آنرا آشکار میکند اما به هیچ وجه با آن در نمی آمیزد و هیچ گونه آلودگی نمی پذیرد! پس شجره طیبه با شجره خبیثه در روی زمین هیچ امتزاجی ندارند!
– تفسير القمي، ج‏2، ص: 199
– الأمالي( للصدوق)، النص، ص: 325
– مشارق أنوار اليقين في أسرار أمير المؤمنين عليه السلام، ص: 61
– عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية، ج‏4، ص: 99
🌟🌱اما اینکه از وجود مقدس حضرت ابراهیم در طی نسل های بعدی اش انسان های غیر طیب به دنیا آمده باشند هیچ بار سوالی نسبت به حضرت ابراهیم ندارد چون حضرت تنها گذرگاه بودند و خدا طیب و خبیث را به هر طریقی که اراده فرماید خارج میسازد!
تُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ وَ تُولِجُ النَّهارَ فِي اللَّيْلِ وَ تُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ تُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَ تَرْزُقُ مَنْ تَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ
شب را در روز داخل مى‏كنى، و روز را در شب و زنده را از مرده بيرون مى‏آورى، و مرده را زنده و به هر كس بخواهى، بدون حساب، روزى مى‏بخشى.