🌼🔆🌼«مدیریت جهان اعظم جان» « تواضع بالابر جان است»🌼🔆🌼
🌹🔅☘️ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ ☘️🔅🌹
🔅🌹 « تواضع محل زراعت جان» « انسان در قاب دنیا حقیر است» «تواضع علمی » «علم بی‌سر » « شرح دعای 20 صحیفه سجادیه جلسه 212» و … 1402.11.26 علی ساعی(عبدالله مشکات) 110.141(903) 🌹🔅
🔅🌼 مدیریت تواضع در جهان اعظم🌼🔅
🌷🔆وَ لَا تَرْفَعْنِي فِي النَّاسِ دَرَجَةً إِلَّا حَطَطْتَنِي عِنْدَ نَفْسِي مِثْلَهَا،
خداوندا درجه مرا میان مردم بالا مبر مگر اینکه در نزد جانم به همان اندازه پائینم آوری
🌹مدیریت داخلی جان، مدیریت جهان اعظم وجود است.
🌹مدیریت متعالی رفتار فردی و مدیریت متعالی رفتار اجتماعی اساس موفقیت‌های آزمون فردی و اجتماعی است، انسان باید بداند که در جان اجتماع به امتحان است، از جمله حساس‌ترین آزمون حفظ تواضع اجتماعی با مراعات عزت نفس است.
🌹نگاه ما به افراد جامعه و نگاه افراد جامعه به ما نباید ما را از مدیریت جان و نفس و افکار و نیات و اعمال باز دارد.
🌹به خود و به همه انسان‌ها بعنوان مخلوق و آیه الهی نظر کنید، همه دارای ارزش اعتبار از حیث آیت برای الله جلّ ثناؤه می‌باشد.
🌹به غیر از نظر الهی نباید هیچ نظری ما را به خود مشغول سازد. حتی نظر ملکوتیان نیز نباید ما را به خود مشغول کند، قبل از کرام الکاتبین خداست! از او شرم و تنها به او امید داشته باشیم.
🌹خود را در منظرگاه خدا بدانیم! نگاه خدا برای ما کافیست!
🌹نباید برده توجه دیگران باشیم.
🌻🔆العلق : 14 أَ لَمْ يَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ يَرى
🔆آيا او ندانست كه خداوند (همه اعمالش را) مىبيند؟!
🌻🔆الانفطار : 10 وَ إِنَّ عَلَيْكُمْ لَحافِظينَ
🔆و بىشك نگاهبانانى بر شما گمارده شده ..
🌻🔆الانفطار : 11 كِراماً كاتِبينَ
🔆والا مقام و نويسنده
🌻🔆الانفطار : 12 يَعْلَمُونَ ما تَفْعَلُونَ
🔆كه مىدانند شما چه مىكنيد!
🔅🌼 تواضع حاصلخیزترین خاک بندگی است🌼🔅
🌹ریشه‌ات را در خاک تواضع و بندگی فرو بر، خود را در خاک تواضع بِکار، حاصلخیزترین خاک برای زراعت جان تواضع است.
🌹تواضع شرف و بزرگی و شکوه و بزرگی است.
🌹ریشه بندگی را محکم کن، تواضع را غنیمت شمار، تواضع منفعت بی سر و صدا و بی هیچ خرج و هزینه است.
🌹تواضع آدمی را بلندتر میکند، غرور آدمی را می‌شکند؛
🌹هرچه ریشه آدمی در خاک تواضع بیشتر فرو رود قامت بندگی بلندتر و رساتر می‌گردد.
🌹هر چه خود را بزرگ ببینیم، کوچک خواهیم شد، تواضع توأم با عزت نفس کوچک شدن نیست رفعت یافتن است.
🔅🌼 انسان در قاب دنیا جای نمی‌گیرد🌼🔅
🌹انسان اگر خود را به آئینه دنیا نگاه کند کوچک خواهد شد، انسان نباید خود را محدود به دنیا کند، به خود دنیوی بنگرد و عزت و شرف را در دنیا طلب کند چرا که در دنیا گم می‌شود و عزت واقعی را نمی‌تواند پیدا کند.
🌻🔆إبراهيم : 24 أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ
🔆آيا نديدى چگونه خداوند «كلمه طيبه» را به درخت پاكيزهاى تشبيه كرده كه ريشه آن ثابت، و شاخه آن در آسمان است؟!
🌻🔆إبراهيم : 25 تُؤْتي أُكُلَها كُلَّ حينٍ بِإِذْنِ رَبِّها وَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ
🔆هر زمان ميوه خود را به اذن پروردگارش مىدهد. و خداوند براى مردم مثلها مىزند، شايد متذكّر شوند!
🌻🔆إبراهيم : 26 وَ مَثَلُ كَلِمَةٍ خَبيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ ما لَها مِنْ قَرارٍ
🔆و «كلمه خبيثه» را به درخت ناپاكى تشبيه كرده كه از روى زمين بركنده شده، و قرار و ثباتى ندارد.
🌹انسان متواضع شبیه شجره طیبه و متکبر شبیه شجره خبیثه است.
🔅🌼 سکینه، میوه شیرین تواضع است🌼🔅
🌹صاحبان تواضع، دارنده سکینه‌اند، سکینه نیروی خاص و عظیم ایمان است، گواراتر و دلنشین‌تر از عطر بهشتی است، دارای صورت وجیه انسانی است، مولد ثبات و آرامش بندگی است، نیرویی است خاص که شرک و شک و مشرک و کافر را نابود میکند.
🌸🔆وَ أَشْعَرَ قُلُوبَهُمْ تَوَاضُعَ إِخْبَاتِ السَّكِينَةِ وَ فَتَحَ لَهُمْ أَبْوَاباً ذُلُلًا إِلَى تَمَاجِيدِه[1]
🔆تواضع «اخبات سکینه» را به دلهای‌شان چسباند و برایشان با ابواب نرم‌خویی برای رساندن آنها به سوی تمجید خود قرار داد.
🔆و قلبشان را با تواضع و خشوع و آرامش قرين فرمود، ابواب سهل و آسان تمجيدهاى خود را به رويشان گشود.
🔆و تواضع را كه مستلزم فروتنى و وقار و آرامى است شعار دلهاشان قرار داد، و ابواب سپاسگزارى و مجد خود را كه سهل و آسان است براى آنان گشود
🌹پروردگار متعال دل فرشتگانش را با «تواضع اخبات سکینه» نوازش میکند،
🌹اهل تواضع در مراحل عالی به تواضعی از جنس تواضع سکینه دست می‌یابند و غرق عشق و مجد و عظمت خدا می‌گردند.
🌹«تواضع اخبات سکینه» یعنی تواضع در اوج اقتدار.
🌹از دل «تواضع اخبات سکینه» قدرت و نیرو می‌جوشد.
🌹اهل تواضع نیازی به خودنمایی ندارند وجودشان محض نمایش قدرت و صلابت و عظمت است.
🌻🔆الفتح : 4 هُوَ الَّذي أَنْزَلَ السَّكينَةَ في قُلُوبِ الْمُؤْمِنينَ لِيَزْدادُوا إيماناً مَعَ إيمانِهِمْ وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ كانَ اللَّهُ عَليماً حَكيماً
🔆او كسى است كه سکینه را در دلهاى مؤمنان نازل كرد تا ايمانى بر ايمانشان بيفزايند؛ لشكريان آسمانها و زمين از آن خداست، و خداوند دانا و حكيم است.
🌷🔆عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ هُوَ الْإِيمَانُ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ أَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ قَالَ هُوَ الْإِيمَانُ.[2]
🔆امام باقر (علیه السلام)- علیّ‌بن‌ابی‌حمزه گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره: أَنزَل السَّکِینَةَ فِی قُلوبِ المُؤْمِنِینَ سؤال کردم. امام (علیه السلام) فرمود: «منظور از آن ایمان است.
🌷🔆 عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ قَالَ: قَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع يَعْنِي الرِّضَا لِلْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ أَيُّ شَيْءٍ السَّكِينَةُ عِنْدَكُمْ فَقَالَ لَا أَدْرِي جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ أَيُّ شَيْءٍ هِيَ قَالَ رِيحٌ تَخْرُجُ مِنَ الْجَنَّةِ طَيِّبَةٌ لَهَا صُورَةٌ كَصُورَةِ وَجْهِ الْإِنْسَانِ فَتَكُونُ مَعَ الْأَنْبِيَاءِ وَ هِيَ الَّتِي نَزَلَتْ عَلَى إِبْرَاهِيمَ ع حَيْثُ بَنَى الْكَعْبَةَ فَجَعَلَتْ تَأْخُذُ كَذَا وَ كَذَا فَبَنَى الْأَسَاسَ عَلَيْهَا.[3]
🔆حسن‌بن‌علیّ‌بن‌فضّال از امام رضا (علیه السلام) روایت کرده است که فرمود: «سکینه نسیمی خوش است که از بهشت به بیرون می‌وزد، و صورتی همانند صورت انسان دارد، و پیامبران (علیهم السلام) را همراهی میکند.
🌷🔆عَلِيُّ بْنُ أَسْبَاطٍ وَ سَأَلْتُهُ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا السَّكِينَةُ قَالَ رِيحٌ مِنَ الْجَنَّةِ لَهَا وَجْهٌ كَوَجْهِ الْإِنْسَانِ أَطْيَبُ رَائِحَةً مِنَ الْمِسْكِ وَ هِيَ الَّتِي أَنْزَلَهَا اللَّهُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص بِحُنَيْنٍ فَهَزَمَ الْمُشْرِكِينَ.[4]
🔆امام رضا (علیه السلام)- علیّ‌بن‌اسباط گوید: به امام رضا (علیه السلام) عرض کردم: «فدایت شوم! سکینه چیست»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «نسیمی بهشتی که چهره‌ای همانند چهره‌ی انسان دارد بویش خوشبوتر از مشک است و این آن چیزی بود که در حنین بر آن پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شد و مشرکان شکست خورده و پراکنده شدند».
🔅🌼 خودشیفتگی و خودبزرگ بینی علمی خطرناک‌ترین مفاسد است🌼🔅
🌹دانایی واقعی آمیخته با حلم است، حلم را به تسامح میتوان تواضع علمی نهاد.
🌹عالی‌ترین مرتبه انسان با علم بدست می‌آید، اگر آمیخته به حلم نگردد آن علم تبدیل به جهل می‌گردد، به تسامح میتوان حلم را تواضع علمی و تواضع قدرتی نامید، خردمندانه‌ترین تواضعی است که مختص اهل دانش است.
🌹علم بدون حلم مثل بذر بیرون از خاک است، علم در خاک حلم پرورش می‌یابد استواری علم در خاک تواضع و فروتنی است، درخت بیرون از خاک محکوم به سرنگونی است. می‌خشکد.
🌹راز استواری و ثبات نظام مردمی و سیاست و حکومت و اقتصاد، نظام مبتنی بر عدل است و تحقق عدل تنها با علم آمیخته به حکمت و حلم و فقه تحقق می‌یابد، فقه همان عملیاتی نمودن علم به عقل و مکارم و خرد است که میتوان به غوامض فهم تعبیر نمود.
🌹نظام جان آدمی نیز چنین است، عدالت باید بر جان آدمی مستقر باشد که او را از لرزش و لغزش و افتادن باز دارد.
🌸🔆وَ الْعَدْلُ مِنْهُ عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى غَوَامِضِ الْفَهْمِ وَ غَمْرِ الْعِلْمِ وَ زَهْرَةِ الْحُكْمِ وَ رَوْضَةِ الْحِلْمِ فَمَنْ فَهِمَ فَسَّرَ جُمَلَ الْعِلْمِ وَ مَنْ عَلِمَ عَرَضَهُ شَرَائِعُ الْحِكْمَةِ وَ مَنْ حَلُمَ لَمْ يُفَرِّطْ فِي أَمْرِهِ وَ عَاشَ بِهِ فِي النَّاسِ حَمِيدا[5]
🔆امام على عليه السلام : … عدل بر چهار شعبه است: بروق و درخشش فهم، و پوشش و فراوانی علم و شكوفه حكمتها و باغ حلم.
هر كس بفهمد جملههاى علم را تفسير مىكند، و هر كس علم داشته باشد شرايع حكمت بر او عرضه مىشود، و هر كس بردبارى كند در كارش افراط نمىكند و بوسيله آن در بين مردم ستوده زندگى مىكند.
🔅🌼 حلم، آرامگاه و پرورشگاه علم است🌼🔅
🌷🔆 وَ إِيمَاناً فِي يَقِينٍ وَ حِرْصاً عَلَى عِلْمٍ وَ فَهْماً فِي فِقْهٍ وَ عِلْماً فِي حِلْم[6]
🔆ایمان یقینی یعنی ایمان با تمام اعضاء و جوارح و ثمرات رسیده، ایمان در دل یقین، همچون چراغ درخشان جان آدمی است.
🌹حریص علم و یا حرص علمی یعنی عاشق علم بودن، اگر حرص آدمی سوار بر علم آدمی شود، علم سرعت می‌گیرد.
🌹فهم فقهی یعنی فهم منبعث با حواس زنده و بیدار و مجهز به خواس ثقلینی.
🌹علم حلمی همان علم مدیریت شده تحت نظام عقل و عدل و مکارم است، فهم در جان فقه غوغا میکند.
🌷🔆يَمْزُجُ الْحِلْمَ بِالْعِلْمِ وَ الْعِلْمَ بِالْعَقْل[7]
🔆 (اهل تقوا) حلم را با علم در هم می‌آمیزد و علم را با عقل.
🌷🔆وَ لِكُلِّ شَيْءٍ مَطِيَّةً وَ مَطِيَّةُ الْعَقْلِ التَّوَاضُع[8]
🔆برای هر چیزی مَرکبی است و مرکب عقل تواضع است.
🌹تواضع وسیله نقلیه و اسباب سیر و سفر و گردش و تفرج است، تواضع وسیله‌ای برای پرواز و شنای عقل و کشتی عظیم بحار علم و حکمت است.
🔅🌼 بدون تواضع، علم بی‌سر است 🌼🔅
🌷🔆عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع يَقُولُ يَا طَالِبَ الْعِلْمِ إِنَّ الْعِلْمَ ذُو فَضَائِلَ كَثِيرَةٍ فَرَأْسُهُ التَّوَاضُعُ وَ عَيْنُهُ الْبَرَاءَةُ مِنَ الْحَسَدِ وَ أُذُنُهُ الْفَهْمُ وَ لِسَانُهُ الصِّدْقُ وَ حِفْظُهُ الْفَحْصُ وَ قَلْبُهُ حُسْنُ النِّيَّةِ وَ عَقْلُهُ مَعْرِفَةُ الْأَشْيَاءِ وَ الْأُمُورِ وَ يَدُهُ الرَّحْمَةُ وَ رِجْلُهُ زِيَارَةُ الْعُلَمَاءِ وَ هِمَّتُهُ السَّلَامَةُ وَ حِكْمَتُهُ الْوَرَعُ وَ مُسْتَقَرُّهُ النَّجَاةُ وَ قَائِدُهُ الْعَافِيَةُ وَ مَرْكَبُهُ الْوَفَاءُ وَ سِلَاحُهُ لِينُ الْكَلِمَةِ وَ سَيْفُهُ الرِّضَا وَ قَوْسُهُ الْمُدَارَاةُ وَ جَيْشُهُ مُحَاوَرَةُ الْعُلَمَاءِ وَ مَالُهُ الْأَدَبُ وَ ذَخِيرَتُهُ اجْتِنَابُ الذُّنُوبِ وَ زَادُهُ الْمَعْرُوفُ وَ مَاؤُهُ الْمُوَادَعَةُ وَ دَلِيلُهُ الْهُدَى- وَ رَفِيقُهُ مَحَبَّةُ الْأَخْيَارِ.[9]
🔆اى جوياى علم ! علم فضيلت هاى بسيارى دارد : سَرش تواضع، چشمش دورى از حسد ، گوشش فهم ، زبانش راستگويى ، حافظه‌اش جستجو ، دلش خوش نيّتى، عقلش شناخت اشياء و امور، دستش رحمت، پايش ديدار دانشمندان، همّتش سلامت، حكمتش تقوا، قرارگاهش نجات، جلودارش عافيت، مَركبش وفا، سلاحش نرمى سخن، شمشيرش خشنودى، كمانش سازگارى، سپاهش گفتگو با دانشمندان ، داراي‌اش ادب، اندوخته‌اش پرهيز از گناهان، توشه‌اش نيكى، جايگاهش، گفت وگو ومذاكره، رهنمايش هدايت و دوستش، عشق به نيكان است.
🌹علم بدون تواضع بی‌سر است، عالم با علم بی‌سر، بی‌کله و بی‌مغز و کور و کر و لال و بی‌حس است.
🌹علم بی‌سر فاقد هرگونه حواسی است!
🌷🔆وَ قَالَ ع رُبَ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ وَ عِلْمُهُ مَعَهُ [لَمْ يَنْفَعْهُ] لَا يَنْفَعُه[10]
🔆چه بسا دانشمندی که جهلش او را کشته، در حالیکه علمش همراهش بوده و به او منفعتی نرسانده.
🔅🌼 تواضع علمی عزّت و بزرگواری است🌼🔅
🌷🔆وَ مَلْبَسُهُمُ الِاقْتِصَادُ وَ مَشْيُهُمُ التَّوَاضُع[11]
🔆 (اهل تقوا) لباس‌شان اقتصاد و مشی‌شان تواضع است.
🌹راه رفتن و معاشرت اهل تقوا مزین به تواضع و فروتنی است.
🌷🔆وَ لَا حَسَبَ كَالتَّوَاضُعِ وَ لَا شَرَفَ كَالْعِلْمِ وَ لَا عِزَّ كَالْحِلْمِ[12]
🌷هیچ تباری مثل تواضع و هیچ شرافتی مثل علم و هیچ عزّتی مثل حلم نیست.
🌼علی ساعی(عبدالله مشکات) 110.141(903)🌼
[1] نهج البلاغة (للصبحي صالح) ؛ ؛ ص129 شريف الرضى، محمد بن حسين، هجرت – قم، چاپ: اول، 1414 ق.
[2] الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج2 ؛ ص15 كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، دار الكتب الإسلامية – تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
[3] الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج4 ؛ ص206 كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، دار الكتب الإسلامية – تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
[4] تفسير نور الثقلين ؛ ج2 ؛ ص201 العروسى الحويزى، عبد على بن جمعة، اسماعيليان – قم، چاپ: چهارم، 1415 ق.
[5] كتاب سليم بن قيس الهلالي ؛ ج2 ؛ ص615 هلالى، سليم بن قيس، الهادى – ايران ؛ قم، چاپ: اول، 1405ق.
[6] كتاب سليم بن قيس الهلالي ؛ ج2 ؛ ص851 هلالى، سليم بن قيس، الهادى – ايران ؛ قم، چاپ: اول، 1405ق.
[7] كتاب سليم بن قيس الهلالي ؛ ج2 ؛ ص851 هلالى، سليم بن قيس، الهادى – ايران ؛ قم، چاپ: اول، 1405ق.
[8] الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج1 ؛ ص16 كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، دار الكتب الإسلامية – تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
[9] الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج1 ؛ ص48 كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، دار الكتب الإسلامية – تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
[10] نهج البلاغة (للصبحي صالح) ؛ ؛ ص487 شريف الرضى، محمد بن حسين، هجرت – قم، چاپ: اول، 1414 ق.
[11] نهج البلاغة (للصبحي صالح) ؛ ؛ ص303 شريف الرضى، محمد بن حسين، هجرت – قم، چاپ: اول، 1414 ق.
[12] نهج البلاغة (للصبحي صالح) ؛ ؛ ص488 شريف الرضى، محمد بن حسين، هجرت – قم، چاپ: اول، 1414 ق.
