سوال2703:
لطفا حدیث زیر را از نظر سند بررسی نموده و چگونگی در تعارض بودن و یا نبودن با آیات و احادیث دیگر و توضیحات لازمه را بیان بفرمایید .
اجرتان با حضرت رب العالمین
آیا امر به معروف و نهی از منکر بر همه واجب است؟
وَ- بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ وَ سُئِلَ عَنِ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ أَ وَاجِبٌ هُوَ عَلَى الْأُمَّةِ جَمِيعاً فَقَالَ لَا فَقِيلَ لَهُ وَ لِمَ قَالَ إِنَّمَا هُوَ عَلَى الْقَوِيِّ الْمُطَاعِ الْعَالِمِ بِالْمَعْرُوفِ مِنَ الْمُنْكَرِ لَا عَلَى الضَّعِيفِ الَّذِي لَا يَهْتَدِي سَبِيلًا إِلَى أَيٍّ مِنْ أَيٍّ يَقُولُ مِنَ الْحَقِّ إِلَى الْبَاطِلِ «1» وَ الدَّلِيلُ عَلَى ذَلِكَ كِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَوْلُهُ وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ «2» فَهَذَا خَاصٌّ غَيْرُ عَامٍّ كَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ مِنْ قَوْمِ مُوسى أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ «3» وَ لَمْ يَقُلْ عَلَى أُمَّةِ مُوسَى وَ لَا عَلَى كُلِّ قَوْمِهِ وَ هُمْ يَوْمَئِذٍ أُمَمٌ مُخْتَلِفَةٌ وَ الْأُمَّةُ وَاحِدَةٌ فَصَاعِداً كَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ إِبْراهِيمَ كانَ أُمَّةً قانِتاً لِلَّهِ «4» يَقُولُ مُطِيعاً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَيْسَ عَلَى مَنْ يَعْلَمُ ذَلِكَ فِي هَذِهِ الْهُدْنَةِ مِنْ حَرَجٍ «5» إِذَا كَانَ لَا قُوَّةَ لَهُ وَ لَا عُذْرَ وَ لَا طَاعَةَ قَالَ مَسْعَدَةُ وَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ وَ سُئِلَ عَنِ الْحَدِيثِ الَّذِي جَاءَ عَنِ النَّبِيِّ
ص إِنَّ أَفْضَلَ الْجِهَادِ كَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِرٍ مَا مَعْنَاهُ قَالَ هَذَا عَلَى أَنْ يَأْمُرَهُ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ وَ هُوَ مَعَ ذَلِكَ يُقْبَلُ مِنْهُ وَ إِلَّا فَلَا.
الكافي (ط – الإسلامية)، ج5، ص: 60
🌸🌷بسم الله الرحمن الرحیم🌷🌸
#پاسخ2703
🌹علیکم السلام
🌼🌿امر به معروف و نهی از منکر از جمله فرائص مؤکد است، و با توجه به موارد و شرایط میتواند واجب عینی و یا کفایی تلقی شود.
🌼🌿همانطوریکه فرائظی مثل نماز و روزه و حج و … دارای ارکان و اصول و فروعاتی است که در انجام آن رعایت شود، امر به معروف و نهی از منکر نیز درای اصولی است که عامل آن بایستی عارف به مسائل مربوطه باشد،
🌼🌿به یقین کسی که هیچ آگاهی از معروف و منکر نداشت باشد آمریت او به معروف و ناهیت او از منکر هیچ معنی و مفهومی ندارد پس وجوب شناخت معروف و منکر مقدم بر انجام آن است و کسی که جاهل به معروف و منکر باشد فریضه امر به معروف و نهی از منکر از او ساقط نمیشود بلکه تکلیف او را سنگین تر میکند مثل کسی که آشنا به قوانین و احکام نماز نمیباشد اقامه نماز برای او معنایی نخواهد داشت و بر این شخص لازم خواهد بود که در اسرع وقت به فراگیری احکام نماز پرئاخته تا ادای نماز نماید به همین صورت بر همگان لازم است تا نسبت به امر به معروف و نهی از منکر و احکام آن معرفت یافته تا عاملش باشند.
🌼🌿پس علم و معرفت به معروف شرط لازم انجام امر به معروف و نهی از منکر است مثل کسی که قصد طبابت دارد باید درد و درمان شناس باشد!
در نتیجه چنین نیست که این فریضه از گردن افراد ناآگاه ساقط شده باشد بلکه تکلیف آنها را سنگین تر میکند چرا که نسبت به جهالت خود نسبت به معروف و منکر مقصرند.
🌼🌿امر به معروف و نهی از منکر در از سطح انبیاء و اولیاء شروع و تا سطح علماء و صلحاء و مردم عادی گسترده میشود .
🌼🌿هر کس در سطح خود با توجه به توانایی و آگاهی مامور به انجام این فریضه در چهار چوب مشخص آن میباشد.
🌸🌿حدیث:امام باقر علیه السلام:«در آخرالزمان مردمي خواهند بود که از گروه خاصي پيروي ميکنند که رياکارند و تظاهر ميکنند که قاري و اهل عبادت اند. آنان تازه کار و ساده لوح اند، نه امر به معروفي را بر خود واجب ميدانند نه نهي از منکري را، مگر زماني که از ضرر و زيان محفوظ باشند؛ پيوسته در اين راه براي خود عذر و بهانه ميتراشند. اينان اشتباهات و لغزشهايي را که در رفتار و گفتار عالمان حقيقي رخ داده است، پی میگیرند؛ در انظار مردم به نماز و روزه، و اعمالي که براي مال و جانشان خطري ندارد، روي ميآورند. اگر زماني شرايطي پيش آيد که نماز خواندن هم سبب بروز مشکلي براي مالها و بدنهايشان شود، نماز را نيز ترک ميکنند؛ همانگونه که کاملترين و والاترين فرايض را ترک کردند. همانا امر به معروف و نهي از منکر فريضه عظيمي است که اقامه دیگر فرايض به آن وابسته است. زماني که مردم اينگونه شدند و دنباله رو چنين افرادي گشتند، غضب خدا بر آنان کامل ميشود و خداوند همه مردم را عقوبت ميکند؛ بدينترتيب نيکوکاران همراه با فاسقان و کو
دکان نيز همراه با بزرگترها هلاک خواهند شد. امر به معروف و نهي از منکر راه و روش و شيوه صالحان و فريضه بزرگي است که اقامه واجبات ديگر نيز در گرو عمل به آن است. امنيت راهها در سايه امر به معروف حاصل ميشود، کسبها در سايه آن حلال ميگردند. حق به صاحبش برمي¬گردد و سبب عمران و آباداني زمين مي¬شود. در سايه امر به معروف و نهي از منکر، دشمنان نيز به رعايت انصاف وادار ميشوند و کارها به سامان ميرسد. با قلب خود انکار کنيد و با زبانتان با آنان سخن گوييد و به پيشاني آنها بزنيد و از ملامت ملامتگران نهراسيد؛ اگر بهسوي حق برگشتند و از گناهان خود توبه کردند، ديگر سرزنش آنان سزاوار نيست. همانا اشکالْ متوجه کساني است که به مردم ستم روا ميدارند و در روي زمين به ناحق سرکشي ميکنند. در اينجا با آنان جهاد کنيد، آنان را از عمق دل، دشمن بداريد و در اين امر، نه در پی کسب قدرت و مال باشيد، و نه بخواهيد از روي سرکشي بر ديگران پيروز شويد تا سر به فرمان خدا بگذارند، و بر اساس طاعت الهي سلوک کنند. (ایشان در ادامه) فرمود: خداوند به شعيب پيامبر(عليه السلام) وحي کرد: من صد هزار نفر از قوم تو را عذاب خواهم کرد که چهل هزار نفرشان اهل معصيت و گناهاند و شصت هزار نفرشان هم از خوبان قوم تو هستند. شعيب(عليه السلام) عرض کرد: خداوندا، [برای] آن اشرار جز اين انتظار نيست؛ اما چرا آن خوبان عذاب ميگردند؟ پس خداوند وحي فرمود: چون در مقابل اهل معصيت مماشات به خرج دادند و به دلیل غضب من، غضبناک نشدند».
🌸🌿عنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: يَكُونُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ قَوْمٌ يُتَّبَعُ فِيهِمْ قَوْمٌ مُرَاءُونَ يَتَقَرَّءُونَ وَ يَتَنَسَّكُونَ حُدَثَاءُ سُفَهَاءُ «2» لَا يُوجِبُونَ أَمْراً بِمَعْرُوفٍ وَ لَا نَهْياً عَنْ مُنْكَرٍ إِلَّا إِذَا أَمِنُوا الضَّرَرَ «3» يَطْلُبُونَ لِأَنْفُسِهِمُ الرُّخَصَ وَ الْمَعَاذِيرَ يَتَّبِعُونَ زَلَّاتِ الْعُلَمَاءِ وَ فَسَادَ عَمَلِهِمْ يُقْبِلُونَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الصِّيَامِ وَ مَا لَا يَكْلِمُهُمْ «4» فِي نَفْسٍ وَ لَا مَالٍ وَ لَوْ أَضَرَّتِ الصَّلَاةُ بِسَائِرِ مَا يَعْمَلُونَ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَبْدَانِهِمْ لَرَفَضُوهَا كَمَا رَفَضُوا أَسْمَى الْفَرَائِضِ وَ أَشْرَفَهَا إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيَ
عَنِ الْمُنْكَرِ فَرِيضَةٌ عَظِيمَةٌ بِهَا تُقَامُ الْفَرَائِضُ هُنَالِكَ يَتِمُّ غَضَبُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِمْ فَيَعُمُّهُمْ بِعِقَابِهِ فَيُهْلَكُ الْأَبْرَارُ فِي دَارِ الْفُجَّارِ وَ الصِّغَارُ فِي دَارِ الْكِبَارِ إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ سَبِيلُ الْأَنْبِيَاءِ وَ مِنْهَاجُ الصُّلَحَاءِ فَرِيضَةٌ عَظِيمَةٌ بِهَا تُقَامُ الْفَرَائِضُ وَ تَأْمَنُ الْمَذَاهِبُ «1» وَ تَحِلُّ الْمَكَاسِبُ وَ تُرَدُّ الْمَظَالِمُ وَ تُعْمَرُ الْأَرْضُ وَ يُنْتَصَفُ مِنَ الْأَعْدَاءِ وَ يَسْتَقِيمُ الْأَمْرُ «2» فَأَنْكِرُوا بِقُلُوبِكُمْ وَ الْفِظُوا بِأَلْسِنَتِكُمْ وَ صُكُّوا بِهَا جِبَاهَهُمْ «3» وَ لَا تَخَافُوا فِي اللَّهِ لَوْمَةَ لَائِمٍ فَإِنِ اتَّعَظُوا وَ إِلَى الْحَقِّ رَجَعُوا فَلَا سَبِيلَ عَلَيْهِمْ- إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ «4» هُنَالِكَ «5» فَجَاهِدُوهُمْ بِأَبْدَانِكُمْ وَ أَبْغِضُوهُمْ بِقُلُوبِكُمْ غَيْرَ طَالِبِينَ سُلْطَاناً وَ لَا بَاغِينَ مَالًا وَ لَا مُرِيدِينَ بِظُلْمٍ ظَفَراً «6» حَتَّى يَفِيئُوا إِلَى أَمْرِ اللَّهِ وَ يَمْضُوا عَلَى طَاعَتِهِ قَالَ وَ أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى شُعَيْبٍ النَّبِيِّ ص أَنِّي مُعَذِّبٌ مِنْ قَوْمِكَ مِائَةَ أَلْفٍ أَرْبَعِينَ أَلْفاً مِنْ شِرَارِهِمْ وَ سِتِّينَ أَلْفاً مِنْ خِيَارِهِمْ فَقَالَ ع يَا رَبِّ هَؤُلَاءِ الْأَشْرَارُ فَمَا بَالُ الْأَخْيَارِ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ دَاهَنُوا أَهْلَ الْمَعَاصِي «7» وَ لَمْ يَغْضَبُوا لِغَضَبِي.
الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج5 ؛ ص55
َ 🌸🌷عنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ص كَيْفَ بِكُمْ إِذَا فَسَدَتْ نِسَاؤُكُمْ وَ فَسَقَ شَبَابُكُمْ وَ لَمْ تَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ لَمْ تَنْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ فَقِيلَ لَهُ وَ يَكُونُ ذَلِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ نَعَمْ وَ شَرٌّ مِنْ ذَلِكَ كَيْفَ بِكُمْ إِذَا أَمَرْتُمْ بِالْمُنْكَرِ وَ نَهَيْتُمْ عَنِ الْمَعْرُوفِ فَقِيلَ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ نَعَمْ وَ شَرٌّ مِنْ ذَلِكَ كَيْفَ بِكُمْ إِذَا رَأَيْتُمُ الْمَعْرُوفَ مُنْكَراً وَ الْمُنْكَرَ مَعْرُوفاً.
الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج5 ؛ ص59
🌸🌿شما چه خواهيد كرد هنگامى كه زنان شما فاسد گر
دند و جوانان شما بد عمل شوند، و امر به معروف و نهى از منكر را ترك كنند؟ گفته شد يا رسول الله آيا اين كارها پيش خواهد آمد؟ فرمود: آرى بدتر از اينها خواهد شد، شما چه خواهيد كرد هنگامى كه امر به منكر كنيد و نهى از معروف نمائيد؟، گفته شد: يا رسول الله آيا اين چنين خواهد شد؟ فرمود: بدتر از اين میشود هنگامى كه معروف منکر و منكر معروف شود.
