سوال3350 :
1. مطابق با آیه 7 سوره آل عمران، آیات قرآن به محکمات و متشابهات تقسیم شده اند. چه آیاتی محکمات محسوب می شوند و چگونه می توان آیات محکمات را از متشابهات تشخیص داد؟
2. روش تفسیر آیه متشابه با استفاده از آیه محکم چیست؟ مثالی در این باره بفرمائید. با تشکر
🌷🔅بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ 🔅🌷
🔆علیکم السلام
☘️ #جواب3350
🌷🔆 در یک عبارت ساده میتوان حکمت آیات متشابه را به لزوم معیت قرآن با عترت مرتبط دانست، تک تک آیات الهی بدون عترت میتواند مورد تشابه واقع شود! یعنی قابلیت تفسیر به آراء و افکار مختلف را داراست اما با عترت به وحدت معنی و منظور و مراد میرسد.
🔆🌷از نگاه دیگر آیات الهی علاوه بر عبارات دارای اشارات و لطایف و حقایق و بطون و اصل و ریشه هستند و کسی جز عترت به آنها واقف نیست تنها مسیر وصول آن عترت است.
☘️🔆 تاویل آیات متشابه به واقع کشف نگین آیات الهی و کشیدن شهد و عسل آیات الهی است! همچنین رسیدن به مقصد نهایی آیات الهی است. از این جنبه هر آیه از آیات الهر از این حیث متشابه و هر مقصد آن نسبت به قبل محکم و نسبت به مقصد بعد متشابه است.
🔆☘️عترت که حقیقت راسخان علم هستند تنها شناگران امواج عظیم الهی میباشند و تنها آنها صیاد جواهرات عظیم قرآنند!
🌷🔆ا عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ فَرَسُولُ اللَّهِ ص أَفْضَلُ الرَّاسِخِينَ فِي الْعِلْمِ قَدْ عَلَّمَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ جَمِيعَ مَا أَنْزَلَ عَلَيْهِ مِنَ التَّنْزِيلِ وَ التَّأْوِيلِ وَ مَا كَانَ اللَّهُ لِيُنْزِلَ عَلَيْهِ شَيْئاً لَمْ يُعَلِّمْهُ تَأْوِيلَهُ وَ أَوْصِيَاؤُهُ مِنْ بَعْدِهِ يَعْلَمُونَهُ كُلَّهُ وَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ تَأْوِيلَهُ إِذَا قَالَ الْعَالِمُ فِيهِمْ بِعِلْمٍ فَأَجَابَهُمُ اللَّهُ بِقَوْلِهِ- يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ الْقُرْآنُ خَاصٌّ وَ عَامٌّ وَ مُحْكَمٌ وَ مُتَشَابِهٌ وَ نَاسِخٌ وَ مَنْسُوخٌ فَالرَّاسِخُونُ فِي الْعِلْمِ يَعْلَمُونَهُ.
الكافي (ط – الإسلامية)، ج1، ص: 213
🔆🌷يكى از دو امام باقر يا صادق عليهما السلام راجع بقول خداى عز و جل (6- سوره 3) «و جز خدا و راسخون در علم تأويل قرآن را نميدانند» فرمود: پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله بهترين راسخ در علم است.
خداى عز و جل همه آنچه را از تنزيل (معنى مطابقى) و تأويل نازل فرمود باو آموخته است، چيزى را كه خدا تأويلش را باو نياموخت بر او نازل نفرمود و اوصياء پس از وى هم تمام آن را ميدانند، و كسانى كه تأويل آن را نميدانند (شيعيان) هر گاه عالمشان چيزى از روى علم بفرمايد (ايمان مىآورند و ميپذيرند) چنانچه خدا ايشان را پذيرفته و فرموده است «ميگويند ايمان آورديم، همه قرآن از جانب پروردگار ماست» و قرآن خاص و عام و محكم و متشابه و ناسخ و منسوخ دارد و راسخون در علم همه را ميدانند.
آیات متشابه دلیل و حجت قاطع به لزوم امامت و ولایت است!
🔆☘️پروردگار متعال کار عبثی انجام نمیدهد، یعنی چنین نیست که آیات متشابهی نازل کند و بعد جماعت را به پرهیز از آنها دعوت نماید، بلکه آیات متشابه برای عوام تشابه دارد برای حجت الهی محکم است و اذهان را به مقصد اصلی آیه راهنمایی میکند!
🌷🔅الصّادق (علیه السلام)- أَنَّهُ سُئِلَ (علیه السلام) عَنِ الْمُحْکَمِ وَ الْمُتَشَابِهِ؟ فَقَالَ: الْمُحْکَمُ مَا یُعْمَلُ بِهِ وَ الْمُتَشَابِهُ مَا اشْتَبَهَ عَلَی جَاهِلِهِ.
از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی محکم و متشابه سؤال شد. ایشان در جواب فرمود: «محکم آن است که به آن عمل شود و متشابه آن است که امر آن بر کسی که آن را نمیداند، مشتبه میشود».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۴
🔆🌷الباقر (علیه السلام)- إِنَّ أُنَاساً تَکَلَّمُوا فِی هَذَا الْقُرْآنِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ هُوَ الَّذِی … الْآیَهًْ فَالْمَنْسُوخَاتُ مِنَ الْمُتَشَابِهَاتِ وَ الْمُحْکَمَاتُ مِنَ النَّاسِخَاتِ.
امام باقر (علیه السلام) بعضی از مردم درباره‌ی قرآن بدون هیچ علم و دانشی سخن می‌گویند و این درحالی است که خداوند تبارک‌وتعالی می‌فرماید: هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلَّا اللهُ با توجّه به این آیه آیات منسوخ، جزء متشابهات و آیات ناسخ، جزء محکمات هستند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۴ الکافی، ج۲، ص۲۸
🌷🔆علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَأَمَّا الْمُحْکَمُ مِنَ الْقُرْآنِ فَهُوَ مَا تَأْوِیلُهُ فِی تَنْزِیلِهِ وَ أَمَّا الْمُتَشَابِهُ فَمَا کَانَ فِی الْقُرْآنِ مِمَّا لَفْظُهُ وَاحِدٌ وَ مَعَانِیهِ مُخْتَلِفَهْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) آیات محکم قرآن، آیاتی است که معنایش در آیاتِ نازل شده، آمده ولی آیات متشابه آیاتی در قرآن است که لفظش یکی و معانیش مختلف است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۴ القمی، ج۱، ص۹۶/ البرهان/ نورالثقلین
🔆🌷الرّضا (علیه السلام)- عَنْ أَبِی حَیُّونٍ مَوْلَی الرِّضَا (علیه السلام) قَالَ مَنْ رَدَّ مُتَشَابِهَ الْقُرْآنِ إِلَی مُحْکَمِهِ هُدِیَ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ ثُمَّ قَالَ: إِنَّ فِی أَخْبَارِنَا مُتَشَابِهاً کَمُتَشَابِهِ الْقُرْآنِ وَ مُحْکَماً کَمُحْکَمِ الْقُرْآنِ فَرُدُّوا مُتَشَابِهَهَا إِلَی مُحْکَمِهَا وَ لَا تَتَّبِعُوا مُتَشَابِهَهَا دُونَ مُحْکَمِهَا فَتَضِلُّوا.
امام رضا (علیه السلام) ابوحیّون گوید: امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید: این بهتر است هرکه متشابهات قرآن را به محکمات آن ارجاع دهد به راه راست هدایت شده است. سپس فرمود: «در اخبار ما نیز همانند قرآن محکم و متشابه وجود دارد لذا متشابهات آن را به محکمات آن ارجاع دهید و صرفاً به‌دنبال متشابهات آن نروید که گمراه می‌شوید».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۶ نورالثقلین
🌸🔅 أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فِی احْتِجَاجِهِ عَلَی زِنْدِیقٍ سَأَلَهُ عَنْ آیَاتٍ مُتَشَابِهَهًْ مِنَ الْقُرْآنِ فَأَجَابَهُ إِلَی أَنْ قَالَ (علیه السلام) وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِلْعِلْمِ أَهْلًا وَ فَرَضَ عَلَی الْعِبَادِ طَاعَتَهُمْ بِقَوْلِهِ أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ وَ بِقَوْلِهِ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَی الرَّسُولِ وَ إِلی أُولِی الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَ بِقَوْلِهِ اتَّقُوا اللهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ وَ بِقَوْلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ وَ بِقَوْلِهِ وَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها وَ الْبُیُوتُ هِیَ بُیُوتُ الْعِلْمِ الَّتِی اسْتَوْدَعَهَا الْأَنْبِیَاءُ وَ أَبْوَابُهَا أَوْصِیَاؤُهُمْ فَکُلُّ عَمَلٍ مِنْ أَعْمَالِ الْخَیْرِ یَجْرِی عَلَی غَیْرِ أَیْدِی الْأَوْصِیَاءِ وَ عُهُودِهِمْ وَ حُدُودِهِمْ وَ شَرَائِعِهِمْ وَ سُنَنِهِمْ وَ مَعَالِمِ دِینِهِمْ مَرْدُودٌ غَیْرُ مَقْبُولٍ وَ أَهْلُهُ بِمَحَلِّ کُفْرٍ وَ إِنْ شَمِلَهُمْ صِفَهًْ الْإِیمَانِ ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ قَسَمَ کَلَامَهُ ثَلَاثَهًْ أَقْسَامٍ فَجَعَلَ قِسْماً مِنْهُ یَعْرِفُهُ الْعَالِمُ وَ الْجَاهِلُ وَ قِسْماً لَا یَعْرِفُهُ إِلَّا مَنْ صَفَا ذِهْنُهُ وَ لَطُفَ حِسُّهُ وَ صَحَّ تَمْیِیزُهُ مِمَّنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ وَ قِسْماً لَا یَعْلَمُهُ إِلَّا اللَّهُ وَ مَلَائِکَتُهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ وَ إِنَّمَا فَعَلَ ذَلِکَ لِئَلَّا یَدَّعِیَ أَهْلُ الْبَاطِلِ الْمُسْتَوْلِینَ عَلَی مِیرَاثِ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) مِنْ عِلْمِ الْکِتَابِ مَا لَمْ یَجْعَلْهُ اللَّهُ لَهُمْ وَ لِیَقُودَهُمُ الِاضْطِرَارُ إِلَی الِائْتِمَامِ بِمَنْ وُلِّیَ أَمْرَهُمْ فَاسْتَکْبَرُوا عَنْ طَاعَتِهِ.
وسایل الشیعهًْ، ج۲۷، ص۱۹۴
🔅🌸امام علی (علیه السلام) در استدلالش بر کافری که از او درباره‌ی آیات متشابه قرآن پرسید، آمده است: «[امام علی (علیه السلام)] به او پاسخ داد: … خداوند برای علم شایستگانی قرار داده و با این سخنش اطاعت از آنها را بر بندگان واجب نموده است: اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبرخدا و اولوالأمر (اوصیای پیامبر) را!. (نساء/۵۹) و با این سخنش: درحالی‌که اگر آن را به پیامبر و پیشوایان که قدرت تشخیص کافی دارند بازگردانند از ریشه‌های مسائل آگاه خواهند شد. (نساء/۸۳) و با این سخنش: از مخالفت فرمان خدا بپرهیزید، و با صادقان باشید! (توبه/۱۱۹) و با این سخنش: وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا الله وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ و با این سخنش: و از درِ خانه‌ها وارد شوید. (بقره/۱۸۹) و این خانه‌ها، خانه‌های علمی است که پیامبران (علیهم السلام) آن را به ودیعه گذاردند و درهای آن، جانشینان ایشان هستند؛ پس هر عملی از اعمال خیر که به دست غیر اوصیاء اجرا شود و بر اساس پیمان‌ها، حدود، شریعت‌ها، روش‌ها و نشانه‌های دینِ آنها انجام نگیرد مردود و غیر قابل قبول است و اهل آن هرچند مشخّصات ایمان شامل آنها بشود در جایگاه کفر هستند. سپس خداوند سخنش را به سه قسمت تقسیم کرده است. قسمتی از آن را به‌صورتی قرار داده است که عالم و جاهل آن را می‌دانند و قسمتی را نمیداند جز کسی که ذهنش صاف و پاک، حس و درکش دقیق و قدرت تشخیصش درست باشد و این‌ها از کسانی هستند که خداوند قلبش را برای اسلام گشاده ساخته است و قسمتی را جز خدا، فرشتگانش و راسخان در علم نمی‌دانند و خداوند قسمتی از علم کتاب را مخصوص این گروه قرار داده است تا اهل باطلی که بر میراث رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) که علم کتاب خداست چنگ انداخته‌اند، نتوانند چیزی را که خداوند برایشان قرار نداده ادّعا کنند و مجبور شوند به کسی که ولیّ امرشان است اقتدا کنند ولی آنها از روی تکبّر از او اطاعت نکردند.
🌷🔅آیات متشابه نشان لزوم مراجعه به اهل بیت عصمت و طهارت است! رمز آیات متشابه در جان عترت است!
🔅🌿آیات منسوخ از جمله مصادیق آیات متشابه هستند تشخیص آن به آیات محکم که آیات ناسخ هستند و تاویلگران آن الله و رسولان و اولیاء اویند!
🌿🔅آیات متشانه از حیث لفظ واحد اما از حیث معنا مختلف هستند برای رسیدن به معنای واحد ناچار از مراجعه به ساحت راسخان علم هستیم!
🔅🌿آیات محکم حجت و دلیل آیات متشابه میباشند!
🌿🔅ابتغاء تاویل، ابتغاء بدون برهان و دلیل و هدایت میباشد، ابتغاء بدون الله و راسخان در علم میباشد! که محکوم است.
🔅🌿هیچ حرفی در قرآن نیست مگر آن که دارای تاویل است یعنی حاوی اشارات و لطایق و حقایق است و آن را نمیداند مگر خدا و راسخان علم!
🌿🔅بیت علم، رسول خدا ص است و اهل بیت علیهم السلام ابواب بیت علم اند!
🌷أيْنَ الَّذِينَ زَعَمُوا أَنَّهُمُ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ دُونَنَا كَذِباً وَ بَغْياً عَلَيْنَا أَنْ رَفَعَنَا اللَّهُ وَ وَضَعَهُمْ وَ أَعْطَانَا وَ حَرَمَهُمْ وَ أَدْخَلَنَا وَ أَخْرَجَهُمْ بِنَا يُسْتَعْطَى الْهُدَى وَ يُسْتَجْلَى الْعَمَى إِنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ قُرَيْشٍ غُرِسُوا فِي هَذَا الْبَطْنِ مِنْ هَاشِمٍ لَا تَصْلُحُ عَلَى سِوَاهُمْ وَ لَا تَصْلُحُ الْوُلَاةُ مِنْ غَيْرِهِم
نهج البلاغة (للصبحي صالح)، ص: 201
قسمتی از خطبه 144
🌷🔆كجايند آنان كه گمان دارند راسخون در دانشند و ما نيستيم؟ اين گمان را با كذب و ستم بر ما بر خود داشتند، از آن رو كه خداوند ما را رفعت داد و آنان را پست كرد، و دانش را به ما بخشيد و از آنان منع كرد، و ما را در حريم عنايت وارد و آنان را خارج كرد. به وجود ما هدايت خواسته مىشود، و به بركت ما كور دلى بر طرف مىگردد. بىشك امامان از قريش هستند، كه درخت وجودشان در اين تيره از خاندان هاشم غرس شده، اين منزلت شايسته ديگران نيست، و واليان ديگر صلاحيت اين مقام را ندارند.
نهج البلاغه / ترجمه انصاريان، ص: 314
🌱به یقین که آنها مصداق اکمل راسخون علم هستند، اما سخن در علم آنها به تاویل آیات الهی است که خدا آنها را به آن دانا نموده است!
🌱چرا که اگر خدا آنها را به تاویل آیات دانا نمیکرد کسی نمیتوانست تشابه آیات را درک نماید، از جمله حکمت ولایت ائمه اطهار علیهم السلام آگاهی بخشی مردم به تاویل و بطون آیات الهی است! اگر چنین نبود حجن بر مردم تمام نمیشد هر کس آیات متشابه را به سلیقه خود تاویل میکرد…
🌸🔆 … وَ قِسْماً لَا یَعْلَمُهُ إِلَّا اللَّهُ وَ مَلَائِکَتُهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ وَ إِنَّمَا فَعَلَ ذَلِکَ لِئَلَّا یَدَّعِیَ أَهْلُ الْبَاطِلِ الْمُسْتَوْلِینَ عَلَی مِیرَاثِ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) مِنْ عِلْمِ الْکِتَابِ مَا لَمْ یَجْعَلْهُ اللَّهُ لَهُمْ وَ لِیَقُودَهُمُ الِاضْطِرَارُ إِلَی الِائْتِمَامِ بِمَنْ وُلِّیَ أَمْرَهُمْ فَاسْتَکْبَرُوا عَنْ طَاعَتِهِ.
🔆🌸… و قسمتی را جز خدا، فرشتگانش و راسخان در علم نمی‌دانند و خداوند قسمتی از علم کتاب را مخصوص این گروه قرار داده است تا اهل باطلی که بر میراث رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) که علم کتاب خداست چنگ انداخته‌اند، نتوانند چیزی را که خداوند برایشان قرار نداده ادّعا کنند و مجبور شوند به کسی که ولیّ امرشان است اقتدا کنند ولی آنها از روی تکبّر از او اطاعت نکردند.
🌷🔅 آیات متشابه دلیل و حجت قاطع به لزوم امامت و ولایت است!
پروردگار متعال کار عبثی انجام نمیدهد، یعنی چنین نیست آیات متشابهی نازل کند و بعد جماعت را به پرهیز از آنها دعوت نماید، بلکه آیات متشابه برای عوام تشابه دارد برای حجت الهی محکم است و اذهان را به مقصد اصلی آیه راهنمایی میکند!
🔅☘️آیه 7 آل عمران از جمله محکم ترین آیه ای است که در میان مسلمین از جمله متشابه ترین آیه است!
… يَا مُعَاوِيَةُ إِنَّ الْقُرْآنَ حَقٌّ وَ نُورٌ وَ هُدًى وَ رَحْمَةٌ وَ شِفَاءٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ فِي آذانِهِمْ وَقْرٌ وَ هُوَ عَلَيْهِمْ عَمًى يَا مُعَاوِيَةُ إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَدَعْ صِنْفاً مِنْ أَصْنَافِ الضَّلَالَةِ وَ الدُّعَاةِ إِلَى النَّارِ إِلَّا وَ قَدْ رَدَّ عَلَيْهِمْ وَ احْتَجَّ عَلَيْهِمْ فِي الْقُرْآنِ وَ نَهَى عَنِ اتِّبَاعِهِمْ وَ أَنْزَلَ فِيهِمْ قُرْآناً نَاطِقاً عِلْمُهُ مِنْ عِلْمِهِ وَ جَهْلُهُ مِنْ جَهْلِهِ إِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ لَيْسَ مِنَ الْقُرْآنِ آيَةٌ إِلَّا وَ لَهَا ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ وَ مَا مِنْ حَرْفٍ إِلَّا وَ لَهُ تَأْوِيلٌ وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى وَ مَا مِنْهُ حَرْفٌ إِلَّا وَ لَهُ حَدُّ مُطَّلِعٌ عَلَى ظَهْرِ الْقُرْآنِ وَ بَطْنِهِ وَ تَأْوِيلِهِ وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ نَحْنُ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَمَرَ اللَّهُ سَائِرَ الْأُمَّةِ أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُوا الْأَلْبابِ وَ أَنْ يُسَلِّمُوا إِلَيْنَا وَ يَرُدُّوا الْأَمْرَ إِلَيْنَا وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ هُمُ الَّذِينَ يُسْأَلُونَ عَنْهُ وَ يُطْلَبُونَهُ
بحار الأنوار (ط – بيروت) ؛ ج33 ؛ ص155 مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط – بيروت)، 111جلد، دار إحياء التراث العربي – بيروت، چاپ: دوم، 1403 ق.
هر آیه از آیات میتواند تشابه داشته باشد! و آیه 7 آل عمران از جمله آنهاست، دعوا سر واو عطف و استینافیه این آیه هنوز از تشابه خارج نشده فرازهای مابقی آیه جای خاص خود دارد!
اما به برکت اهل بیت علیهم السلام آیه متشابهی در قرآن نیست چرا که تشابهات آنها به برکت محکمات بیانات حضراتشان رفع شده!
☘️🔆آیات نسبت به غیر اهل بیت علیهم السلام متشابه است، تمام آیات قرآن با عترت محکم اند!
☘️🔆آیات متشابه نسبت به اهل بیت علیهم السلام متشابه نیستند، تشابه از جهل ناشی میشود آنها که دانای تاویل آیات هستند پس تشابهی برای آنها نیست!
☘️🔆 عدم آگاهی از بطن آیات موجب تولید تشابه میشود! برای رفع تشابه آیات رجوع به بطن لازم است، آشکار شدن بطن موجب خروج تشابه میشود!
🔆☘️تاویل یعنی رسیدن به ریشه و بطن!
🔅☘️آیات الهی برای الله تعالی هیچ تشابهی ندارد، این عنایت را نیز به راسخان علم عنایت فرموده!
☘️🔅همانطوریکه علم غیب بعد از آشکار شدن دیگر غیب نیست، غیب بودن غیب قبل از ظهور است نه بعد آن، تشابه آیات متشابه در صورتی است که برای مخاطب تشابه داشته باشد وقتی تشابهش گرفته میشود دیگر متشابه نیست، تشابه شامل اهل جهل است نه اهل علم!
☘️🔆 هر آیه از آیات قرآن دارای اشارات و لطایف و حقایقی است، به عبارتی دارای بطون مختلف است، تمام آیات الهی از این حیث دارای تشابه اند، یعنی هر آیه از آیات قرآن از یک جهت میتواند محکم اما از جهات مختلف به عنوان مثال از حیث لایه و بطون های مختلف دارای تشابه باشد و زمانی که آیات تاویل شوند تمام تشابهات آنها گرفته میشود!
🌷🔅الصّادق (علیه السلام)- أَنَّهُ سُئِلَ (علیه السلام) عَنِ الْمُحْکَمِ وَ الْمُتَشَابِهِ؟ فَقَالَ: الْمُحْکَمُ مَا یُعْمَلُ بِهِ وَ الْمُتَشَابِهُ مَا اشْتَبَهَ عَلَی جَاهِلِهِ.
🔅🌷امام صادق (علیه السلام) از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی محکم و متشابه سؤال شد. ایشان در جواب فرمود: «محکم آن است که به آن عمل شود و متشابه آن است که امر آن بر کسی که آن را نمیداند، مشتبه میشود».
☘️🔆اگر آیات متشابه نبودند هر کسی جرات ادعای قرآن دانی میکرد، و به رایش تفسیرش میکرد، آیات متشابه، نیاز امت به قرآن ناطق را اثبات میکند.،
🔆☘️از یک منظر قرآن صامت متشابه با قرآن ناطق محکم است!
☘️🔆اگر علم تاویل آیات متشابه را خدا در خودش خلاصه نماید و به کسی علمش را افاضه ننماید!
پس: هدف از تنزیل آیات متشابه چیست؟
☘️🔆تاویل راه یابی به اصل و ریشه و حقیقت است! تاویل آیات یعنی مقصد نهایی آیه، رسیدن به اول و سرچشمه و مراد و منظور آیه است!
در تفسیر پرده و پرده هایی از رخسار آیه کشیده میشود و تشعشعاتی از انوار آن اخذ میگردد ولی در تاویل تمام حقیقت آیه آشکار میگردد!
🔆☘️از جمله آیات محکمی که برای اهل تفکیک حکم متشابه را دارد آیه ولایت است!
امتی که خواستند بدون رسول و ولی تاویلش کنند آن شد که نمیبایست میشد!
🌷🔅فأَمَّا الَّذينَ في قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ
☘️🔆امت ناسپاس بجای محکمات، متشابهات را اخذ نمودند و اولی و دومی و سومی را تشابه حکم خدا ساختند!
🔆☘️و هنوز هم این روند ادامه دارد جدال بر سر آیات ولایت ادامه دارد و با تشابهات سد راه حقیقت میگردند! و برای آیات معانی و مصادیق غیر حقیقی به تشابه وضع مینمایند!
☘️🔅🌿اصناف محکمات و متشابهات
1)آیات محکم و متشابه
2)اخبار محکم و متشابه
3)گفتار محکم و متشابه
4)مناظرات محکم و متشابه
5)انسانهای محکم و متشابه
6)رویدادهای محکم و متشابه
و …
🌼علی ساعی(عبدالله مشکات 110.141(903) 🌼
