سوال2772:
عبادت عجل به صورت تکوینی یعنی چه؟
🌷🌸بسم الله الرحمن الرحیم🌸🌷
#پاسخ2772
🌹علیکم السلام
🌼🌿خدای واحد قهار چنین تکوین نفرموده اند که عبادت اصنام و اجساد به ساحت مقدس ایشان برگردد.
🌼🌿جای هیچ شک و تردیدی نیست که هیچ خلقی از مخلوقات الهی چه موحد باشد و چه مشرک نمیتواند از دایره قدرت و اقتدار و حکومت الهی خارج شود و یا از دایره بندگی او فرار کند، بنده ی موحد و با تقوا مرضیّ درگاه خدا و بنده ی مشرک عاصی بنده مغضوب درگاه خداست. بنده مرضیّ خدا همان کسی است که خدا را عبادت میکند و بنده مغضوب همان کسی است که از عبادت خدا منحرف شده است.
🌼🌿عبادت یعنی اظهار بندگی الهی به نحوی که مرضیّ حضرت معبود است. تنها حال و قال و عملی عبادت محسوب میشود که رضایت محبوب ازلی را به دنبال داشته باشد و گرنه هر حال و قال و عملی عبادت محسوب نمیشود! عبادت مسیری دارد که باید فقط ازهمان طریق وصول شود!
🌼🌿بی شک و تردید اعمال مشرکانه مشرکان و عاصیان از حوزه اقتدار و مشیت و اراده حضرت صمدی خارج نیست؛ شرک ورزی در راستای اراده الهی در تحقق خواست مخلوق در مسیر بهره برداری از امتیاز اختیار برای تحقق امتحان و ابتلای بندگی است، به واقع خدای متعال در این امر رخصت تحقق فعل مخلوق را صادر میفرماید!
با نظر به آیه شریفه:
🌻🌿الإسراء : 23 وَ قَضى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ كِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً كَريماً
🌸🌿و پروردگارت فرمان داده: جز او را نپرستيد! و به پدر و مادر نيكى كنيد! هر گاه يكى از آن دو، يا هر دوى آنها، نزد تو به سن پيرى رسند، كمترين اهانتى به آنها روا مدار! و بر آنها فرياد مزن! و گفتار لطيف و سنجيده و بزرگوارانه به آنها بگو!
🌷🔅🌱حکم پروردگار در آیه شریفه حکم تشریعی خدا در عبادت است و گرنه اگر حکم پروردگار تکوینی بود، هوی پرستی و بت پرستی و گناه و معصیت تحقق نمی یافت! و اصل و ریشه شرک تحقق نمییافت! با نگاهی دقیق این مطلب اثبات میشود:
چرا که همان حکم برای احترام به والدین هم صادر شده، اگر حکم احترام در این آیه تکوینی بود عاق والدینی معنایی نداشت! اما میدانیم که عقوق والدین از مسلمات است.
🌹🔅🌹
🌼🌿
5-15-2 اراده ی حتم و اراده ی عزم
اراده فقط از آن خداست، اما نحوه ی تحقق آن یا بواسطه ی مخلوق است و یا بدون هیچ واسطه ای است.
هیچ اراده ای از هیچ مخلوقی تحقق نمییابد مگر آنکه پروردگار متعال توان اراده کردن مخلوقش را اراده کرده باشد.
عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ إِرَادَتَيْنِ وَ مَشِيئَتَيْنِ إِرَادَةَ حَتْمٍ وَ إِرَادَةَ عَزْمٍ يَنْهَى وَ هُوَ يَشَاءُ وَ يَأْمُرُ وَ هُوَ لَا يَشَاءُ أَ وَ مَا رَأَيْتَ أَنَّهُ نَهَى آدَمَ وَ زَوْجَتَهُ أَنْ يَأْكُلَا مِنَ الشَّجَرَةِ وَ شَاءَ ذَلِكَ وَ لَوْ لَمْ يَشَأْ أَنْ يَأْكُلَا لَمَا غَلَبَتْ مَشِيئَتُهُمَا مَشِيئَةَ اللَّهِ تَعَالَى وَ أَمَرَ إِبْرَاهِيمَ أَنْ يَذْبَحَ إِسْحَاقَ وَ لَمْ يَشَأْ أَنْ يَذْبَحَهُ وَ لَوْ شَاءَ لَمَا غَلَبَتْ مَشِيئَةُ إِبْرَاهِيمَ مَشِيئَةَ اللَّهِ تَعَالَى.
الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج1 ؛ ص150 كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، 8جلد، دار الكتب الإسلامية – تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
از امام رضا عليه السلام كه آن حضرت فرمود: «خدا را دو اراده و دو مشيت است: يكى اراده حتمى(تحقق اراده اش را مشروط به هیچ شرطی ننموده) و ديگرى اراده عزمى(اراده ای که اختیار آفریده را به آن مشروط ساخته) نهی میکند و او میخواهد و امر میکند و او نمیخواهد . آيا نديدى و ندانستى كه آن جناب آدم و زن او را از خوردن درخت معهود نهی فرمود، و آن را مىخواست(مشیّتش بر این بود که اگر آدم و حوا اراده ی خوردن داشته باشند، بتوانند)، و اگر نمىخواست كه بخورند، مشيت و خواست ايشان بر خواست خداى تعالى غالب نمىشد. و ابراهيم را امر فرمود كه اسحاق(البته حضرت اسماعیل) را ذبح نماید ولی نمىخواست كه او را ذبح نماید و اگر مىخواست، خواست ابراهيم بر خواست خداى تعالى غالب نمىگرديد».
اراده ی حتم، اراده ای است که خالق اراده اش را حکم و امضا نموده است و مراد از اراده عزم اراده ای است که خالق حکم و امضایش را بر تحقق اختیار انسان قرار داده یعنی اختیار انسان را امضا نموده پس انسان توانا به اختیار کردن میشود؛ در واقع فقط این اراده خداست که به هر حال تحقق مییابد.
تحقق هر چیزی یعنی اذن و امضای خدا، چه اذن به وقوع و تحقق بدون قید و شرط باشد و یا اینکه مقیّد به شروط باشد در هر دو حالت آنچه محقّق میشود امضای خداست، فرمان خداست.
گر اذن خدا بر این تعلق بگیرد تا فعل اختیاری بنده اش تحقّق یابد مطابق امضایش مخلوق ناگزیر از اختیار کردن خواهد بود و به قهر و جبر انتخاب خواهد نمود، در هر حالت هم امکان اختیار آفریده و هم وقوع فعل او به اذن خداست.
فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ شَاءَ وَ أَرَادَ وَ لَمْ يُحِبَّ وَ لَمْ يَرْضَ شَاءَ أَنْ لَا يَكُونَ شَيْءٌ إِلَّا بِعِلْمِهِ وَ أَرَادَ مِثْلَ ذَلِكَ وَ لَمْ يُحِبَّ أَنْ يُقَالَ ثَالِثُ ثَلَاثَةٍ وَ لَمْ يَرْضَ لِعِبادِهِ الْكُفْرَ.
الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج1 ؛ ص150 كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، 8جلد، دار الكتب الإسلامية – تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
فُضيل بن يسار روايت كرده است كه گفت: شنيدم از امام جعفر صادق عليه السلام كه مىفرمود: «گاه است كه خدا خواسته و اراده فرموده، وليكن دوست نداشته و نپسنديده. و خواسته كه چيزى نباشد مگر به علم او ، و مثل اين را اراده فرموده و دوست نداشته كه گفته شود كه خدا يكى از سه خدا است و كفر را از براى بندگان خويش رضایت نداده.
دوست داشتن، یعنی هر آنچه را که پروردگار متعال دوست دارد تا بنده اش آن را به اختیار و اراده اش انجام دهد.
دوست نداشتن پروردگار یعنی، پروردگار رضایتش بر عدم انجام آن است، اما امکان تحقق آن را به بنده اش داده.
