🌼🔆🌼صیام نفس🌼🔆🌼
🌹🔅☘️ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ ☘️🔅🌹
🔅🌹 «کلید روزه » « آثار طعام» «راز مزه ایمان » « دعای 44 صحیفه سجادیه» « … ماه رمضان» و … چکیده با تکمله 1403.01.16 علی ساعی(عبدالله مشکات) 110.141(903) 🌹🔅
🔅🌼 صنعت عظیم ماه مبارک🌼🔅
🌹سفره الهی را تا به آخر و به تمام باید برچید.
🌹از سر سفر الهی به اسرافزازی باید بلند شد، سر آخر خود را باید به سفره الهی تبدیل کنیم، تبدیل به شجره الهی 🌹شویم و برای جهانیان ثمرات رحمانی به بار آوریم.
🌹حال خود را بعد از ضیافت باید معاینه کنیم اگر تغییر متعالی نیابیم بازنده‌ایم.
🌹ماه مبارک رمضان یک صنعت متعالی برای تحولات متعالی و تشکیل ساختارهای جدید بر جان آدمی است.
🔅🌼 ماه رهایی🌼🔅
🌷🔆اسْتَكْثِرُوا فِيهِ مِنَ التَّهْلِيلِ وَ التَّكْبِيرِ وَ التَّحْمِيدِ وَ التَّمْجِيدِ وَ التَّسْبِيحِ
🔆در ماه مبارک رمضان ذکر «لا اله الا الله» و «الله اکبر» و «الحمدلله» و « اَلْمَجْدُ لله» و «سبحان الله» خود را زیاد کنید.
🌷🔆 وَ هُوَ رَبِيعُ الْفُقَرَاءِ
🔆ماه مبارک رمضان بهار فقراست.
🌷🔆سُمِّيَ شَهْرُ رَمَضَانَ شَهْرَ الْعِتْقِ
🔆ماه رمضان ماه عتق(آزادی و رهایی) نام‌گذاری شده
🔅🌼روزه از عماد اسلام 🌼🔅
🌹روزه از ستون‌های اصلی اسلام است؛ اگر نباشد بنای اسلام فرو می‌ریزد. روزه، بندگی الهی را تقویت می‌کند.
🌹ولایت کلید روزه است، اگر ولایت ملازم روزه نگردد روزه مقفول خواهد ماند.
🌹با ولایت، اعمال آدمی روح و جان می‌یابد و نیات و اعمال طعم و مزه پیدا می‌کند و نظام بندگی استحکام می‌یابد.
🌹با ولایت آثار عبادات ظهور می‌یابد و مثل دانه می‌شکافد و سر سبزی و خرمی و طراوت ایجاد می‌کند و ثمراتش را به بار می‌آورد.
🌹امکان ورود به حریم روزه بدون ولایت محال است، مدخل صدق و مخرج صدق روزه، ولایت است.
🌷🔆 عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَةِ أَشْيَاءَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَايَةِ قَالَ زُرَارَةُ فَقُلْتُ وَ أَيُّ شَيْءٍ مِنْ ذَلِكَ أَفْضَلُ فَقَالَ الْوَلَايَةُ أَفْضَلُ لِأَنَّهَا مِفْتَاحُهُنَّ وَ الْوَالِي هُوَ الدَّلِيلُ عَلَيْهِنَّ[1]
🔆 امام باقر علیه السلام: اسلام بر پنج شیء بنا شده، بر نماز و زکات و حج و روزه و ولایت. زراره از حضرت می‌پرسند که کدامیک از این‌ها بهترین است، حضرت پاسخ می‌دهند: ولایت، چرا که کیلد آنهاست و والی دلیل آنهاست.
🔅🌼 ولایت گشاینده و شکوفاننده است🌼🔅
🌷🔆 ثُمَّ قَالَ ذِرْوَةُ الْأَمْرِ وَ سَنَامُهُ[2] وَ مِفْتَاحُهُ وَ بَابُ الْأَشْيَاءِ وَ رِضَا الرَّحْمَنِ الطَّاعَةُ لِلْإِمَامِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ- مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً أَمَا لَوْ أَنَّ رَجُلًا قَامَ لَيْلَهُ وَ صَامَ نَهَارَهُ وَ تَصَدَّقَ بِجَمِيعِ مَالِهِ وَ حَجَّ جَمِيعَ دَهْرِهِ وَ لَمْ يَعْرِفْ وَلَايَةَ وَلِيِّ اللَّهِ فَيُوَالِيَهُ وَ يَكُونَ جَمِيعُ أَعْمَالِهِ بِدَلَالَتِهِ إِلَيْهِ مَا كَانَ لَهُ عَلَى اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ حَقٌّ فِي ثَوَابِهِ وَ لَا كَانَ مِنْ أَهْلِ الْإِيمَانِ ثُمَّ قَالَ أُولَئِكَ الْمُحْسِنُ مِنْهُمْ يُدْخِلُهُ اللَّهُ الْجَنَّةَ بِفَضْلِ رَحْمَتِهِ.[3]
🔆 امام باقر عليه السلام فرمود: بلندي و فراز و كليد و دروازه همه چيز و خرسندي خداي رحمان اطاعت امامست بعد از معرفت امام، سپس فرمود: خداي تبارك و تعالي ميفرمايد «هر كه اطاعت پيغمبر نمايد، اطاعت خدا كرده و هر كه رو گرداند ما ترا نگهبان او نفرستاده ايم».
اگر فردى شب را نماز گزارد و روز به روزه بگذراند و تمام اموال خود را صدقه بدهد و تمام عمر خود را حج بجاى آورد، ولى ولايت ولى خدا را نشناسد تا كه از او پيروى كند و تمام كارهايش به راهنمايى او باشد، خداوند به او نه پاداشى خواهد داد و نه چنين فردى از اهل ايمان هستند.
🌹کلید نماز و زکات و روزه و حج، ولایت است، قبولی روزه، درجه اعلای روزه، ظهور و بروز آثار روزه، تجلی حقیقت روزه، با ضمیمه ولایت است. ولایت پیوند نیات و اعمال با شجره طیبه است، ولایت پیوند با آسمان و اتصال به حقیقت نور و روشنایی است، ولایت آب و نور دادن به اعمال است.
🌹خاصیت اعمال به ولایت و اطاعت ائمه مرتبط است. اعمال با ولایت بسط و توسعه می‌یابد.
🔅🌼سپر آتش 🌼🔅
🌷🔆 قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الصَّوْمُ جُنَّةٌ مِنَ النَّارِ[4]
🔆 زوزه سپر آتش است
🌹 روزه، سپر آتش جهنم است، انسان را نسوز می‌کند، آتش را برد و سلام می‌کند، روزه یار ما بر پل صراط است!
🌻🔆مريم : 71 وَ إِنْ مِنْكُمْ إِلاَّ وارِدُها كانَ عَلى رَبِّكَ حَتْماً مَقْضِيًّا
🔆و همه شما (بدون استثنا) وارد جهنم مىشويد؛ اين امرى است حتمى و قطعى بر پروردگارت!
🔅🌼صوم‌النفس 🌼🔅
🌹 روزه خود را آبدار و جاندار کنیم، مبادا روزه را خرج جسم خود کنیم بایستی روزه تمام ارکان وجود ما را در بگیرد.
🌹 کل سرزمین خود را با تمام ابعادش با روزه پوشش دهیم.
🌷🔆 وَ قَالَ ع كَمْ مِنْ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ وَ كَمْ مِنْ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ وَ الْعَنَاءُ حَبَّذَا نَوْمُ الْأَكْيَاسِ وَ إِفْطَارُهُم[5]
🔆 امام على عليه السلام : بسا روزه دارى كه از روزه‌اش جز گرسنگى و تشنگى نصيبى نيابد، و بسا شب زنده‌دارى كه از عبادت شبانه‌اش جز رنج و بى‌خوابى بهره‌اى نبرد، چه نیک است خواب زيركان و افطاری آنان!
🌹 اگر خواب و افطاری زیرکان چنین دارای شرف و امتیاز باشد، نماز و روزه‌شان چه خواهد بود؟
🌹 شهوت را بالا ببر، نباید روح شهوت خرج جهاز پست آدمی گردد، آهو را از دهان کفتار و شغال آزاد کنیم، بگذاریم کل ارکان وجود لذیذ گردد، اگر روح شهوت به ارکان بالا توسعه یابد ارکان پائین محروم نخواهند شد چه بسا بهره بیشتری هم ببرند.
🔅🌼 روزه جان، به جان، جان می‌دهد🌼🔅
🌷🔆 صَوْمُ النَّفْسِ عَنْ لَذَّاتِ الدُّنْيَا أَنْفَعُ الصِّيَامِ.[6]
🔆 امام على عليه السلام : روزه (و خوددارى) نفْس از لذّتهاى دنيا ، سودمندترين روزه است .
🌹 روزه باید یک حمام و تطهیر کامل جسم و جان باشد، یک حمام کامل جسم و روان.
🌷🔆 صَوْمُ الْجَسَدِ الْإِمْسَاكُ عَنِ الْأَغْذِيَةِ بِإِرَادَةٍ وَ اخْتِيَارٍ خَوْفاً مِنَ الْعِقَابِ وَ رَغْبَةً فِي الْأَجْرِ وَ الثَّوَابِ. [7]
🌷🔆 صَوْمُ النَّفْسِ إِمْسَاكُ الْحَوَاسِّ الْخَمْسِ عَنْ سَائِرِ الْمَآثِمِ وَ خُلُوُّ الْقَلْبِ عَنْ أَسْبَابِ الشَّرِّ. [8]
🔆 امام على عليه السلام : روزه تن، عبارت است از نگهداشت خود از خوردن غذا از روی اراده به جهت ترس از عذاب و با آرزوی رسیدن به پاداش.
🔆 روزه نفْس، عبارت است از نگهداشتن حواس پنجگانه از ديگر گناهان و خالى كردن دل از همه عوامل بدى.
🌷🔆 صَوْمُ الْقَلْبِ خَيْرٌ مِنْ صِيَامِ اللِّسَانِ وَ صَوْمُ اللِّسَانِ خَيْرٌ مِنْ صِيَامِ الْبَطْنِ. [9]
🔆 امام على عليه السلام فرمود: روزه قـلب بهتر از روزه زبـان است و روزه زبان بهتر از روزه شكم است.
🔅🌼 راز چشیدن مزه ایمان🌼🔅
🌷🔆 صَابِرُوا أَنْفُسَكُمْ عَلَى فِعْلِ الطَّاعَاتِ وَ صُونُوهَا عَنْ دَنَسِ السَّيِّئَاتِ تَجِدُوا حَلَاوَةَ الْإِيمَانِ. [10]
🔆 امام على عليه السلام : در انجام طاعات، خود را به شكيبايى وا داريد و نفْسهايتان را از پليدىِ گناهان به دور داريد تا حلاوت ايمان را بچشيد.
🌹 به مدیریت عالی جهان جسم و جان خود بپردازید، از وجود خود به نیکی پاسداری کنیم.
🌹 رمز حلاوت ایمان، اطاعت منهای پلیدی است.
🔅🌼روزه دل 🌼🔅
🌷🔆 صِيَامُ الْقَلْبِ عَنِ الْفِكْرِ فِي الْآثَامِ أَفْضَلُ مِنْ صِيَامِ الْبَطْنِ عَنِ الطَّعَامِ. [11]
🔆 امام على عليه السلام: روزه دل، از انديشيدن به گناهان، برتر از روزه شكم از غذاست.
🌹 حتی به خود اجازه اندیشیدن به گناه ندهیم.
🌹 فکر، آرایشگاه و پالایشگاه و یا آلایشگاه جسم و جان است.
🔅🌼 فرار از طعام بخیل🌼🔅
🌹 روزه دل و جان باید دوام داشته باشد، طعام یا منبع نیروی رحمانی است و یا آلوده به پلیدی‌های شیطانی است، مبادا با هر کسی هم غذا شوید،
🌹 روح میزبان، به همراه غذا خورده می‌شود، طعام انسان‌های پست و لئیم، مسموم و مهلک جسم و جان است. از سمّ مار خطرناک‌تر است.
🌹 طعام انسان‌های پست پیشرونده است مثل سرطان تمام ارکان را در بر می‌گیرد. به انواع و اقسام دردها گرفتار می‌کند، مواظب جسم و جان باشید.
🌹 مواطب طعام‌های دل خود باشید که روختان را آلوده نکند، بسیاری از نظریات فلسفی فلاسفه در گل مانده حذر کنید.
🌻🔆 عبس : 24 فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى طَعامِهِ
🔆 پس باید انسان به طعام خود نظر(توجه) کند.
🌻🔆 الأعراف : 58 وَ الْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ الَّذي خَبُثَ لا يَخْرُجُ إِلاَّ نَكِداً كَذلِكَ نُصَرِّفُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَشْكُرُونَ
🔆 سرزمين پاكيزه، گياهش به فرمان پروردگار مىرويد؛ امّا سرزمينهاى خبیث، جز گياه ناچيز و بىارزش، از آن نمىرويد؛ اين گونه آيات (خود) را براى آنها كه شكرگزارند، بيان مىكنيم!
إِذَا حَلَلْتَ بِاللِّئَامِ فَاعْتَلِلْ بِالصِّيَامِ. [12] 🌷🔆
🔆 هر گاه به فرومایگان فرود آمدى، به روز دارى بهانه گیر.
🌷🔆 طَعَامُ الْجَوَادِ دَوَاءٌ وَ طَعَامُ الْبَخِيلِ دَاء[13]
🔆 طعام انسان بخشنده داروست و طعام انسان بخیل درد است.
🌷🔆 قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مَحَقَ الْإِسْلَامَ مَحْقَ الشُّحِّ شَيْءٌ ثُمَّ قَالَ إِنَّ لِهَذَا الشُّحِّ دَبِيباً كَدَبِيبِ النَّمْلِ وَ شُعَباً كَشُعَبِ الشِّرَكِ وَ فِي نُسْخَةٍ أُخْرَى الشَّوْكِ.[14]
🔆 امام صادق عليه السلام از پدر بزرگوارش عليهما السلام: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: هيچ چيز مانند تنگ چشمى، ايمان را از بين نمى برد . سپس فرمود : اين تنگ چشمى را حركتى است چون حركت مورچه و شعبه‌هايى است همانند شعبه هاى شرك.
🔅🌼 روزه شیعه را می‌تراشد🌼🔅
🌷🔆 عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ قَالَ: يَا أَبَا الْمِقْدَامِ إِنَّمَا شِيعَةُ عَلِيٍّ ص الشَّاحِبُونَ[15] النَّاحِلُونَ الذَّابِلُونَ ذَابِلَةٌ شِفَاهُهُمْ مِنَ الْقِيَامِ خَمِيصَةٌ بُطُونُهُمْ مُصْفَرَّةٌ أَلْوَانُهُمْ مُتَغَيِّرَةٌ وُجُوهُهُمْ إِذَا جَنَّهُمُ اللَّيْلُ اتَّخَذُوا الْأَرْضَ فِرَاشاً وَ اسْتَقْبَلُوهَا بِجِبَاهِهِمْ بَاكِيَةٌ عُيُونُهُمْ كَثِيرَةٌ دُمُوعُهُمْ صَلَاتُهُمْ كَثِيرَةٌ وَ دُعَاؤُهُمْ كَثِيرٌ تِلَاوَتُهُمْ كِتَابَ اللَّهِ يَفْرَحُونَ [يَفْرَحُ] النَّاسُ وَ هُمْ يَحْزَنُونَ. [16]
🔆 شیعیان على چهره هایشان غبار آلود و داراى اندامى لاغر و لبانى خشك و شكمهایى به پشت چسبیده و رنگ پریده و صورتى زرد هستند؛ هنگام شب زمین را بستر خود قرار داده و پیشانى بر خاك نهند، بسیار سجده كنند، همواره اشك مى ریزند، دائما در حال دعا هستند، همیشه گریانند، مردم شادند و آنان اندوهگین.
🌷🔆 عَنِ السِّنْدِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: قَوْمٌ تَبِعَ [تَبِعُوا] أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع فَالْتَفَتَ إِلَيْهِمْ قَالَ مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ قَالُوا شِيعَتُكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ مَا لِي لَا أَرَى عَلَيْكُمْ سِيمَاءَ الشِّيعَةِ قَالُوا وَ مَا سِيمَاءُ الشِّيعَةِ قَالَ صُفْرُ الْوُجُوهِ مِنَ السَّهَرِ خُمْصُ الْبُطُونِ مِنَ الصِّيَامِ ذُبُلُ الشِّفَاهِ مِنَ الدُّعَاءِ عَلَيْهِمْ غَبَرَةُ الْخَاشِعِينَ.[17]
🔆 امام صادق عليه السّلام فرمود: عده‌اى به دنبال امير المؤمنين عليه السّلام به راه افتادند، حضرت متوجه آنان شده و فرمود:كيستيد؟ گفتند:شيعيان تو اى امير مؤمنان. فرمود: چرا در چهره شما نشانۀ شيعه نمى بينم؟ گفتند: نشانه چهره شيعه چيست؟ فرمود: زردى صورت از اثر بى خوابى، فرورفتگى شكم بر اثر روزه گرفتن، خشكيدن لبها بر اثر دعاى بسيار، و نشستن غبار فروتنى بر آنها.
🌷🔆 قَالَ الصَّادِقُ ع قَالَ النَّبِيُّ ص الصَّوْمُ جُنَّةٌ مِنْ آفَاتِ الدُّنْيَا وَ حِجَابٌ مِنْ عَذَابِ الْآخِرَةِ فَإِذَا صُمْتَ فَانْوِ بِصَوْمِكَ كَفَّ النَّفْسِ عَنِ الشَّهَوَاتِ وَ قَطْعَ الْهِمَّةِ عَنْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ وَ الشَّيَاطِينِ وَ أَنْزِلْ نَفْسَكَ مَنْزِلَةَ الْمَرْضَى لَا تَشْتَهِي طَعَاماً وَ لَا شَرَاباً وَ تَوَقَّعْ فِي كُلِّ لَحْظَةٍ شِفَاكَ مِنْ مَرَضِ الذُّنُوبِ وَ طَهِّرْ بَاطِنَكَ مِنْ كُلِّ كَذِبٍ وَ كَدِرٍ وَ غَفْلَةٍ وَ ظُلْمَةٍ يَقْطَعُكَ عَنْ مَعْنَى الْإِخْلَاصِ لِوَجْهِ اللَّهِ تَعَالَى قِيلَ لِبَعْضِهِمْ إِنَّكَ ضَعِيفٌ وَ إِنَّ الصِّيَامَ يُضْعِفُكَ قَالَ إِنِّي أُعِدُّهُ بِشَرِّ يَوْمٍ طَوِيلٍ وَ الصَّبْرُ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ أَهْوَنُ مِنَ الصَّبْرِ عَلَى عَذَابِهِ [18]
🌷🔆 حضرت صادق (ع) از حضرت رسول اكرم (ص) نقل مىكند كه فرمود: روزه گرفتن سپرى است از آفات و گرفتاريهاى دنيا و حجاب و مانعى است از عذاب آخرت. و چون روزه مىگيرى، پس نيت و مقصد تو از روزه. نگهدارى نفس خود باشد از شهوات نفسانى، و قطع كردن و بريدن قدمهاى شيطانى. و خود را مانند افرادى كه مريض بوده و اشتهاء به آب و غذا ندارند، فرض كرده، و از شهوات امساك كامل داشته باش تا بهبودى پيدا كنى. و در هر لحظه و در هر ساعت منتظر و متوقع شفا يافتن از بيماريهاى معاصى باش. و قلب خود را تطهير كن از هر گونه كدورت و غفلت و ظلمتى كه از حقيقت اخلاص و قصد قرب به خدا مانع مىشود.
به يكى از اهل تقوى گفتند كه: تو ضعيف هستى و روزه گرفتن تو را ضعيفتر و لاغرتر مىكند! جواب داد كه من آن را براى گرفتارى و شدت روزى كه بسيار طولانى است ذخيره مىكنم، و صبر و تحمل كردن من به طاعت پروردگار متعال آسانتر است از صبر و تحمل عذاب و شدت روز آخرت.
🌼علی ساعی(عبدالله مشکات) 110.141(903)🌼
[1] الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج2 ؛ ص18 كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، دار الكتب الإسلامية – تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
[2] ذروه: بالای(بلندی، جایگاه) هرچیزی است، سنام: کوهان شتر، رکن معظم هر شیء، شریف، زمام
[3] الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج2 ؛ ص18 كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، دار الكتب الإسلامية – تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
[4] الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج2 ؛ ص18 كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، دار الكتب الإسلامية – تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
[5] نهج البلاغة (للصبحي صالح) ؛ ؛ ص495 شريف الرضى، محمد بن حسين، هجرت – قم، چاپ: اول، 1414 ق.
[6] عيون الحكم و المواعظ (لليثي) ؛ ؛ ص302 ليثى واسطى، على بن محمد، دار الحديث – قم، چاپ: اول، 1376 ش.
[7] عيون الحكم و المواعظ (لليثي) ؛ ؛ ص305 ليثى واسطى، على بن محمد، دار الحديث – قم، چاپ: اول، 1376 ش.
[8] عيون الحكم و المواعظ (لليثي) ؛ ؛ ص305 ليثى واسطى، على بن محمد، دار الحديث – قم، چاپ: اول، 1376 ش.
[9] عيون الحكم و المواعظ (لليثي) ؛ ؛ ص305 ليثى واسطى، على بن محمد، دار الحديث – قم، چاپ: اول، 1376 ش.
[10] عيون الحكم و المواعظ (لليثي) ؛ ؛ ص305 ليثى واسطى، على بن محمد، دار الحديث – قم، چاپ: اول، 1376 ش.
[11] عيون الحكم و المواعظ (لليثي) ؛ ؛ ص302 ليثى واسطى، على بن محمد، دار الحديث – قم، چاپ: اول، 1376 ش.
[12] عيون الحكم و المواعظ (لليثي) ؛ ؛ ص134 ليثى واسطى، على بن محمد، دار الحديث – قم، چاپ: اول، 1376 ش.
[13] طب النبي صلى الله عليه و آله و سلم ؛ ؛ ص21 مستغفرى، جعفر بن محمد، مكتبة الحيدرية – نجف، چاپ: اول، 1385 ق.
[14] الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج4 ؛ ص45 كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، دار الكتب الإسلامية – تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
[15] الشَّاحِب- فا، لاغر و رنگ پريده؛ «شَاحِبُ اللَّون»: آنكه رنگ پريده باشد؛ «شَاحِبُ الْجِسْمِ»: آنكه داراى اندامى ناتوان و لاغر باشد. النَّاحِل- ج نُحُول: فا، نازك و لاغر. النَّاحِلَة- ج نَوَاحِل: مؤنث «النّاحل» است؛- «النَّوَاحِل»: شمشيرهائى كه بر اثر كاربرد بسيار لبه آن نازك شده باشد. الذَّابِل- ج ذُبَّل و ذُبُل: فا، لاغر، باريك، ناتوان، افسرده. الذَّابِلَة- ج ذَوَابِل: مؤنث (الذَّابِل) است؛ «عَينٌ ذَابلةٌ»: چشمى كه پلك آن سست باشد. ذَبَلَ- ذُبُولًا و ذَبْلًا النباتُ: آب گياه كم شد و طراوت آن از دست رفت،- الفرسُ: اسب لاغر و كمر باريك شد،- لِسَانُهُ او شَفَتُهُ: زبان يا لب او خشك شد.
[16] صفات الشيعة ؛ ؛ ص10 ابن بابويه، محمد بن على، أعلمى – تهران، چاپ: اول، 1362ش.
[17] صفات الشيعة ؛ ؛ ص10 ابن بابويه، محمد بن على، أعلمى – تهران، چاپ: اول، 1362ش.
[18] مصباح الشريعة ؛ ؛ ص135 منسوب به جعفربن محمد عليه السلام، اعلمى – بيروت، چاپ: اول، 1400ق.
